Nahiv Çalışmaları & Ebü'l- Esved ed-Düeli
İlk fetihlerin ardından başta İran asıllılar olmak üzere fethedilen bölgelerin halkları arasında İslâmiyet yayılmaya başlamıştı. Emevîler döneminde gayri Arap müslümanların sayısı büyük artış gösterdi. "Mevâlî" olarak isimlendirilen bu müslümanların Arapça'yı öğrenmekte karşılaştıkları güçlüklerin yanı sıra, farklı lehçelere sahip Arap kabilelerinin bir arada yaşamaları gibi sebeplerle Arapça'yı konuşmada ortaya çıkan îrap hataları giderek artıyordu. Bu durum nahiv (Arapça gramerinin söz dizimi kuralları ve îrap bölümü) çalışmalarını önemli bir ihtiyaç haline getirmişti. Ancak bu çalışmaların sebeplerinin en önemlisi, şüphesiz Kur'ân-ı Kerim'i bu tür dil hatalarından koruma gayretiydi. Çünkü bilhassa kitleler halinde İslâm'a giren ve ana dili Arapça olmayan halklar arasında hatalı okumalar çok yaygınlaşmış, nahiv ilmiyle ilgili çalışmaları âcil hale getirmişti. Bu hataları önlemeyi hedef alan nahiv ilminin temellerinin, bu dönemde, farklı ırk, din ve dil sahibi insanların bir arada yaşadığı, yabancılarla karışmanın ve dolayısıyla dilin bozulmasının en fazla görüldüğü Basra'da Ebü'l- Esved ed-Düelî ve talebeleri tarafından atıldığı kabul edilmektedir. Basra şehri Emevîler'in son zamanlarına kadar bu ilmin yegâne merkezi olarak kalmış, burada yetişen âlimlerden bazılarının çalışmalarıyla da komşu şehirde Kûfe'nin nahiv mektebi teşekkül etmiştir.
Nahvin temellerini, yakın dostu Hz. Ali'nin yol göstermesiyle attığına dair rivayetler aktarılmakla birlikte, kuvvetli bir ihtimalle Ebü'l-Esved ed-Düelî (ö. 69/688), Kur'an'ın harekelenmesi ve noktalanmasını esas alan bu çalışmaya, Irak Valisi Ziyâd b. Ebîh tarafından görevlendirilmesi sonucu başlamış olmalıdır. Ziyâd b. Ebih'in çocuklarına öğretmenlik yapan Ebü'l-Esved'in, bu işi bir kâtiple birlikte gerçekleştirdiği bildirilmektedir. Arap dil biliminin temelini atan, metodunu belirleyen âlim olarak kabul edilen Ebü'l-Esved'in başlattığı çalışmalar talebeleri tarafından devam ettirilmiştir.
Bu çalışmalar genellikle Kur'an ve kıraati ile ilgilidir. Ebü'l-Esved'in talebelerinden Nasr b. Asım el-Leysî'nin, mushaflarda benzer şekilde yazılan harfleri birbirinden ayırmak için noktalama sistemini ilk defa uygulayan âlim olduğuna ve yine her beş ve on âyet sonlarına konan tahmis ve ta'şîr işaretlerinin de onun tarafından uygulandığına dair bilgiler aktarılmaktadır. Kıraat ilminde ilk telif sahibi olarak kabul edilen Yahya b. Ya'mer, Anbese b. Ma'dân el-Fil, Meymûn b. Ma'dân ve zamanın büyük kıraat alimlerinden sayılan Medineli âlim Abdurrahman b. Hürmüz el-A'rec, Ebü'l-Esved'in diğer meşhur talebeleridir.
Sayfa 211Kitabı okudu
·
183 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.