Hem yeni Batı Avrupa hem de daha eski Arap coğrafyasına dayalı var olan bazı en nitelikli on beşinci yüzyıl portolan haritaları Osmanlı arşivlerindedir. Geç on beşinci yüzyılda Georgios Amiroutzes Fatih Sultan Mehmet için bir dünya haritası çizmişti. Her ne kadar bu harita Ptolemaios'unkine dayalıydıysa, son Arap, Yunan ve Latin coğrafya bilgilerini de içeriyordu. Çok daha güncel bir dünya haritasıysa 1513'te büyük Türk denizcisi ve haritacısı Piri Reis tarafından çizilmişti. Gerçi Kolomb'dan topu topu yirmi yıl sonra çizilen bu haritanın ancak bir kısmı günümüze ulaşmıştır ama Kuzey ve Güney Amerika'nın doğu sahillerini şaşırtıcı bir kesinlikle yansıtmaktadır. Bugüne kadar çizilip de baki kalabilen benzer üç tanecik dünya haritasından biridir. Bununla birlikte bu durum elbette Piri Reis veya başka Türk denizcilerin (hele o dönemde) Amerika'ya yelken açtıklarının belirtisi değildir ama denizlerle ilgili derin bir bilginin, bunun stratejik değerinin ve ilk elden istihbaratın -ayrıca en yeni kaynaklara erişimin- varlığını ortaya koyar. Dahası Piri Reis haritasının Asya kısmının kayıp olmasını haydi haydi üzücü bir durum haline getirir çünkü Piri Reis haritası için Avrupa'ya ait kaynaklarının yanı sıra doğuya özgü Batı Avrupalı güçlerin ulaşamayacakları kaynakları da kullanmıştı. Piri Reis 1526'da da Kitab-ı Bahriye adlı, bilindiği kadarıyla hem Yeni hem de Eski dünyanın en güncel coğrafi ve denizcilik bilgilerini içeren, özlü eserini yayınlamıştı. Ayrıca 1529'da haritasının ikinci ve güncellenmiş bir nüshasını daha çizmişti. Gene ne yazık ki bu da ancak bölük pörçük bir halde günümüze ulaşmıştır. İkisi de İstanbul'daki Topkapı [Sarayı Müzesi] Kütüphanesi'ndedir. Nitekim Piri Reis on altıncı yüzyılın en büyük denizcilerinden biriydi. Köklü bir denizcilik geçmişi vardı: Doğu Akdeniz'de başarılı seferler yapan, amcası ünlü Osmanlı denizcisi Kemal Reis'in yanında yetişmiş ve Kemal'in ölümünün ardından kısa bir süre için Barbaros'la güçlerinin birleştirmişti. Piri Reis seyrüsefer teorisine katkılarının yanı sıra, Osmanlıların on altıncı yüzyılın ortaları kadar geç tarihlerde hem Akdeniz hem de Hint Okyanusu'nda Portekizlilere karşı düzenledikleri (aşağıda açıklanan) deniz seferlerine komuta eden etkin bir kaptandı. Her nasılsa, neredeyse mükemmel siciline rağmen, Basra Körfezi'ndeki tek bir başarısızlığı yüzünden 1552'de idam edilmişti.
Sayfa 149 - Ayrıntı YayınlarıKitabı okudu
·
50 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.