Hayyam müthiş bir deha; kendine has tarzı ile, bilgeliği ve ermişliği ile gerçek bir deha. Rubaileri ile bütün dünyayı büyüleyen Ömer Hayyam'ın gerçek değeri evvela Batı'da bilinmeye başlıyor. İlk olarak Edward Fitzgerald'ın bu rubaileri çevirdiği biliniyor ve böylece Hayyam, dünyaca konuşulan ve bilinen biri hâline geliyor. Hayyam'ın yazdıkları asla basite indirgenecek şeyler değildir; her yazdığında derin bir mana gizlidir, zira Hayyam engin düşüncelere sahip büyük bir bilgin, düşünce adamı ve şairdir. Bu derlemede, çeşitli çeviriler ile Hayyam'ın kıymetli rubailerinden güzel örnekler görürüz. Hayyam'ın rubailerine baktığımızda gözümüze "şarap" ve "sevgili" gibi kavramlar çarpar. Hayyam bu kavramlara pek sık başvurur. Yazdıklarında derin manalar ve pek yerinde eleştiriler vardır. Özellikle din konusunda çok büyük eleştiriler yapar; dini suistimal edip kendi çıkarına kullanan sözde hacı ve hocaları yerden yere vurur. Hayyam'ı ilk okumaya başlayanlar rubailerinde sürekli bu kavramlardan bahsetmesini yanlış anlayabilirler. Lakin burada Hayyam'ın bunlardan bahsetmekteki amacı sarhoş olmak veyahut içki içmek değildir. Gönlünce bütün günahları işleyip dini kendi çıkarına kullanan insanları eleştirmektir. Her şeyi yapıp sadece belli kalıplara uyan sözde dincileredir lafı, zira onlar diğer günahları işler ama namaz kılar, oruç tutar ve içki içmezler. Bu suistimale, bu çıkarcılığa sessiz kalamaz Hayyam ve her fırsatta bunu dile getirir. Şimdi birkaç örneğe bakalım: "İçin temiz olmadıktan sonra Hacı hoca olmuşsun, kaç para! Hırka, tesbih, post, seccade güzel: Ama Tanrı kanar mı bunlara? Sen içmiyorsan, içenleri kınama bari; Bırak aldatmacayı, iki yüzlülükleri; Şarap içmem diye övünüyorsun, ama, Yediğin haltlar yanında şarap nedir ki? Sen sofusun, hep dinden dem vurursun; Bana da sapık, dinsiz der durursun. Peki, ben ne görünüyorsam oyum: Ya sen? Ne görünüyorsan o musun?" Görüldüğü üzre Hayyam'ın eleştirileri oldukça yerinde eleştirilerdir. İncelememizin başında Hayyam'ın evvela Batı'da bilindiğinden bahsetmiştik, bunun da sebebi şudur; Hayyam'ın yazdıklarını başka yönlere çeken, asıl manayı görmezden gelen kişiler olmuştur. Bu yüzden de, Hayyam'ın kıymeti sonradan anlaşılmıştır. İncelememize son verirken aşağıya birkaç rubai bırakıyoruz, esen kalın! Yaşamak elindeyken bugüne bugün, Ne diye bırakır, yarını düşünürsün? Geçmiş, gelecek, kuru sevda bütün bunlar; Kadrini bilmeğe bak avucundaki ömrün. Ey kör! Bu yer, bu gök, bu yıldızlar boştur boş! Bırak onu bunu da gönlünü hoş tut hoş! Şu durmadan kurulup dağılan evrende Bir nefestir alacağın, o da boştur boş! Dünya üç beş bilgisizin elinde; Onlarca her bilgi kendilerinde. Üzülme; eşek eşeği beğenir: Hayır var sana kötü demelerinde.

Çek Şarabı, Sev GüzeliÖmer Hayyam · Akdeniz Kitabevi · 1997297 okunma

·

1 artı 1'leme

·

134 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.