Osmanlı'nın iyi düzeni zamanla tamamen bozulmuş ve gerçek bir sömürü niteliği kazanmıştı. Avrupalıların üstünlüğü ise, sömürüyü ekonominin çok ince oyunları içinde son derece hızlandırmış olmalarındaydı. Zamanında Doğu toplumlarını iyice tanımak için yaptıkları bilimsel çalışmalardan bu amaçla başarıyla yararlanıyorlardı. Dine bağlı duygusal incelemelerin yerine, insanı ve toplumsal özellikleri araştırmayı koymuş oldukları için yakın geleceğin olaylarını tahmin etmekte ve önlem almakta zorlanmıyorlardı.