Higgs Bozonu
Güneş milyarlarca yıldan beri parlıyorsa bunun nedeni öncelikle nükleer etkileşimler bağlamında -bir nevi akraba olan- W ve Z bozonları, elektromanyetik güçler bağlamındaysa fotonlardır. Bu kütleler olmasaydı Güneş bütün maddesini kısa zamanda yakıp bitirirdi ve hepimiz karanlığa ve dondurucu bir soğuğa gömülürdük. Peki, bu kütleler nereden geliyor?
W ve Z bozonlarının temel parçacıklar oldukları kabul edildiğinden bunların kütleleri daha küçük kütlelerin toplamı olamazlar. Higgs bozonu burada devreye giriyor. Bu bozonun 4 Temmuz 2012'de keşfedilmesi büyük yankı yapmış ve bütün medyalarda en önemli haber olarak yer almıştı. Yaklaşık elli yıl önce bir İngiliz kuramsal fizik uzmanının -ve başka bazı bilim insanlarının- hayal gücünden doğan Higgs bozonu bir parçacıktır. Bu parçacık, W ve Z bozonları ile ama aynı zamanda protonlarımızın, atomlarımızın ve moleküllerimizin öteki temel parçaları olan kuarklarla ve leptonlarla etkileşim içinde kütleyi doğurur.
Gerçekten de bu kütleler, kuramın tutarlılığını yok etmeden, yani ne kadar belirsiz olursa olsun rastlantının en temel kuralına uyulmasını, yani olasılıkların toplamının birliğe eşit olmasını gerekli kılan kuantum mekaniğinin kurallarını bozmadan kendiliklerinden var olamazlar. Dolayısıyla kuramcıların neredeyse her şeyini bildikleri, deneycilerin ise neredeyse hiçbir şeyini bilmedikleri bu gizemli bozona çok şey borçluyuz. Deneyciler bu bozon hakkında neredeyse hiçbir şey bilmiyorlar çünkü bu anlaşılması zor bir parçacıktır. Cenevre'de, CERN'de Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (Large Hadron Collider ya da LHC) halkasında iki protonun çarpışması sırasında bir Higgs bozonunun ortaya çıkması yaklaşık beş milyarda bir görülen çok ender bir olgudur. Dahası, belli belirsiz ortaya çıkan bir bozon tek bir şey düşünür: Kaybolmak ve sıradan parçacıklara, protonların çarpışması sırasında çok bol görülen parçacıklara bölünmek.
·
51 görüntüleme
Bu keşif sayesinde dünyamızda niçin maddenin antimaddeye baskın çıktığını açıklayabilir ya da evrende galaksilerin hareketlerini yönlendiren kara maddenin doğasını anlayabiliriz. Kısacası kozmolojinin en büyük iki gizemini çözebiliriz. Ama hepsi bu kadar değil; Higgs bozonu aynı zamanda maddenin yeni yapılarının ya da yeni temel güçlerin var olup olmadığını veya uzay-zamanın hangi boyutlarıyla ilgili olduğumuzu da öğretebilir bize…
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.