Orhun Kitabeleri'nde bildirildiği üzere Gök Türk Devleti'ndeki kanunlar bütününe "töre" deniyordu. Kitabelerde töre kelimesi 11 yerde geçmekte bunun altısında il (devlet) deyimiyle birlikte kullanılmaktadır. Diğer beş yerde de il ile alakası açıkça bellidir. Bu da Gök Türk Devleti''nin töreye (kanuna) ne kadar bağlı olduğunu göstermektedir. Bir başka deyişle, devletin varlığı törenin varlığına sıkı sıkaya bağlıydı:
"Devleti ellerine alıp töreyi tesis ettiler...", "ey Türk bodunu devletini, töreni kim bozabilir?", Kazandığımız devlet ve töremiz
öyle idi.", "devletin töresini terketmiş..", "O (İlteriş), atalarının töresine göre bodunu (milletini) teșkilatlandırdı...", "Töre gereğince amucam tahta oturdu..."
Töre hükümleri değişik şartlar altında etkinliğini sürdürebilmek için değişebilirdi. Ancak törenin bazı hükümleri kesinlikle değişmezdi: Bunlar könilik (adalet), uzluk (iyilik, faydalılık), tüzlük (eşitlik), kişilik (insanlık) idi. Diğer eski Türk devletlerinde olduğu gibi Gök Türk Devleti'ni de yerleşik ve
kabilevi devletlerden ayıran başlıca özellikler şunlardı: Velayet-i amme, özel mülkiyet, serbest çalışma, imtiyazsızlık, hükümranlığın karizmatik oluşu, birleştiricilik, askerî karakter, dini tolerans, imperium telakkisi, töre (kanunilik), besicilik-çobanlık. Özellikle vurgulanması gereken nokta şudur ki Gök Türk Devleti'ni diğer kabilevi devletlerden ayıran en önemli Özellik kamu hukukunun olmasıdır.
Sayfa 48Kitabı okudu
·
19 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.