"Türk kültüründe siyasetnâme anlayışının merkezinde yer alan Kutadgu Bilig’in bulunan üç nüshasından Herat’da yazılan birincisi Uygur alfabesi ile Mısır ve Fergana’daki diğer nüshaları Arap alfabesiyle yazıldıkları için yazarın eserini önce hangi alfabe ile yazdığı hususunda halen temel bir tartışma vardır." "Türkler, X. asırda Müslüman olmalarına rağmen on birinci asırda yazı dilinde Uygur harflerini kullanıyorlardı." " Kutadgu Bilig’in ithaf edildiği Tamgaç Buğra Kara Hakan devrine ait Yarkend’de tanzim edilmiş mahkeme kararları arasında hem Uygur hem de Arap harfleriyle yazılmış Türkçe vesikalar vardır ama Arap harfleriyle yazılmış olanlar da vardır." " Rahmeti Arat’a göre Yusuf Has Hâcib, “Türkistan’da hânedân mensuplarının birbirlerine karşı mücadelelerinin kuvvetlenmiş olması ve bu iç kargaşalık arasında, gerek ayrı fertlerin vaziyetinin ve gerek cemiyet ve devlet esaslarının sarsılmış bulunması göz önünde tutulursa, cemiyetin temelini teşkil eden ahlak prensiplerini yeniden tanzim etme” kaygısıyla bu eseri yazmış olmalıdır. Bilhassa geçmiş günlerde ideal bir cemiyetin tasviri yolu ile kendi devrini tenkit etmesi dikkat çekmektedir." "Kutadgu Bilig kafiyeli şekilde yazılmış etik bir çalışmadır. Muhtevasında bir hükümdârın halkına karşı görev ve sorumluluklarından, çeşitli devlet memurlarının niteliklerinden, gerçek yaşamın erdemlerinden, topluma zarar veren kötü alışkanlıklardan, kısaca fani dünyadaki bireysel ilişkilerden ve acımasız kaderden bahseder. Eserin bütününde hâkim olan ruh, İslâm dünyasının tamamında veya genel olarak doğuda saf Altayik veya Türk bakış açısını yansıtan ahlaki fikirlerdir ve Tibet-Çin öğretilerinin tesirleri, Fars-Arap tesirinden daha baskındır." Ergin Ayan Kutadgu Bilig ve Tarih Yukarıdaki konu ile ilgili bilgilerden sonra, öğütlerle dolu bu kitabın, kadınlar hakkındaki yazılan kimi beyitleri: "Bu kızlar doğmasa daha iyi doğarsa yaşamasa Eğer doğarsa yeğdir ona yerin altı" şeklindedir. Sayfa 338 Göle damlatılan birkaç damla zehrin bütün göldeki yaşamı yok etmesiyle eşdeğer bir anlam taşıyor yukarıdaki sözler benim için . Türk'ün Töresi ve insanı dengeli-ölçülü bir yaşam etrafında birleştiren kitap, bu sözleriyle bilginin doğruluğu-inandırıcılığı ve etkisini yitiriyor benim nezdimde. Bir sap için samanlık yakılır mı bilemiyorum. Belirttiğim dizenin eserin diğer nüshalarında olup olmadığına yönelik fikrim de yok. İslam öncesi Arap etkisi olarak gördüğüm, kadının varlığına yakıştırılan bu düşünce dönemin insanları, hükümdarları tarafından ne derece karşılık bulmuştur bilemiyorum. Türlü bilinmezler içinde başka bir kitapta-düşüncede görüşmek üzere.

Kutadgu BiligYusuf Has Hacip · İş Bankası Kültür Yayınları · 20193,528 okunma

·

275 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.