ATATÜRK’ÜN TÜRK MİLLETİNE OLDUĞU KADAR İSLAM DİNİNE EN BÜYÜK, EN HAYIRLI HİZMETİ ve ARMAĞANIDIR...
SORU: "-Türkçe hutbe okunması, Lâiklik esasının kabulü ve Anayasada bu yönde değişiklik yapılması ve 1222 Sayılı Kanunla Anayasadan dine ait maddelerin çıkarılması daha sonra mıdır ve bunlara neden ihtiyaç görülmüştür?
CEVAP:"-Elbetteki bu konular, yukarıda üzerinde durduğumuz emeklerin devamı ve sonuca bağlanması idi: Benimsenen gaye ve felsefelerin mühürlenmesi için yerine getirilmesi şarttı.
Alınan tedbirleri kronolojik akışı içinde hatırlıyalım:
- 3 Şubat 1928. İstanbul’da HUTBE ve daha sonra EZAN’ın Türkçe okunmasına başlandı.
- 5 Nisan 1928. Lâiklik esası benimsendi ve bu kararın Anayasaya geçişi için takvim hazırlandı.
- 10 Nisan 1928. 1222 Sayılı Kanunla Anayasadan dine ait maddeler çıkarıldı.
- 24 Mayıs 1928. 1288 Sayılı Kanunla uluslararası rakamlar kabul edildi.
- 26 Mayıs 1928. Büyük karar, Harf Devrimi için kurulan uzmanlar heyeti bugün ilk toplantısını yaptı.
- 28 Mayıs 1928. Bakanlar Kurulu, ihtisas komisyonunun raporu istikametinde Millet Mekteplerinin (Okullarının) açılmasına karar aldı.
- 9 Ağustos 1928. Atatürk Sarayburnunda harf devrimini açıklıyan konuşmasını yaptı.
- 23 Ağustos 1928. Atatürk’ün Tekirdağı’nda Lâtin kökenli yeni Türk alfabesini anlatması ve bir köy imamına yeni harflerle vettini ves-zeytunî âyetini yazdırarak açıklamalarda bulunması.
- 25 Ağustos 1928. Türkiye Öğretmenler Birliği’nin Ankara’da yapılan dördüncü kongresinde, Türkiye öğretmenlerinin yeni Türk alfabesini öğreterek, milletimize en büyük kültür hizmetini yerine getireceği andı içildi.
- 1 Kasım 1928. Mustafa Kemal,
1 Kasım Büyük Millet Meclisini açış nutkunda harf devriminin temel gayesini açıkladı.
56 - 3 Kasım 1928. Büyük Millet Meclisinin kabul ettiği 1353 sayılı Türk Harflerinin kabulü kanunu resmî gazetede yayınlandı.
- 11 Kasım 1928. Millet Okullarının illere göre açılacak sayıları ve yerlerinin tesbitine başlanıldı.
- 1 Ocak 1929. İlk Millet Okullarının açılmasına başlanılması ve Arap harfleriyle dilekçe yazılmamasının ve kitap basımının yasaklanması kabul edildi.
- 1 Haziran 1929. Yeni Türk Alfabesinin genel olarak uygulanmasına başlanıldı.
- 19 Ağustos 1929. Tabipler Odası, halk sağlığı koruyucu tedbirlerden birisi olarak penceredeki kafeslerin kaldırılmasını istedi.
- 1 Eylül 1929. Liselerden Arabca dersler kaldırıldı.
- 3 Nisan 1930. Kadınlara Belediye seçimlerinde oy hakkı tanındı.
- 9 Ağustos 1930. Serbest Cumhuriyet Fırkası kuruldu.
- 23 Aralık 1930. Menemen olayı. Din’in dünya işlerinden ayrılarak, vicdan hürriyetinin temini ile ümmet düzeni yerinde millet yapısının manevî hayata geçişini sağlıyacak tedbirlere karşı tepkinin tipik olayı: Öğretmen Yedek Subay Kubilay’ın Menemen’de şehid edilmesi ve şeriat istenmesidir.
Üçüncü Büyük Millet Meclisi de; 1930 yılında, kendinden öncekinin Cumhuriyeti kurumlaştırma ve çağ insanını yetiştirme tedbirlerini,
4 Mayıs 1931’de ilk toplantısını yapan Dördüncü Büyük Millet Meclisine bırakıyordu: Onun başaracağı temel hizmet, Kadın-Erkek eşitliği alanında, seçme-seçilme hakkını getirmesiydi. Bu arada, 21 Haziran 1934’de Soyadı Kanunu kabul edildi, 2 Kasım 1934’de tasfiye edilmiş kuruluşları temsil eden lakab ve unvânlar kaldırıldı, ve de 8 Ekim 1934’de TÜRK KADININA SEÇME ve SEÇİLME HAKKI verildi, Kanun 5 Aralık 1934’de yürürlüğe girdi.
İki büyük gerçeği hatırlatmak önündeyiz: Atatürk, hatta bir bölümü yakınları arasına girmiş bazı kişilerin de direnmesine rağmen bu kararı alırken, örneğin; Medenî Kanununu aldığımız İsviçre’de, Nordik ülkeler diye çağdaşlaşmalarını özlemle tâkib ettiğimiz Danimarka ve Norveç gibi ülkelerde bu hak yoktu.