Milli İktisat Modeli'nin Tasfiyesi veya Tadili Aşaması (1923- 1931): İzmir İktisat Kongresi'nce benimsenen Milli İktisat Modeli (= Gümrükler: himayecilik + Milli Şirketler: Milli Sanayi + Milli Bankalar: İtibar-ı Milli Bankası vb. + Milli Burjuvazi ) bir tür "devletin güdümündeki piyasa ekonomisi" olarak açıklanabilir. Güdümlü Milli İktisat Modeli, Z.Gökalp'e atfedilen bir iktisadi mucize ile on yılda Batı'yı yakalama hedefinin tahakkuk etmeyeceğinin anlaşılması yanında, bu modelin muhalif ve İTF destekçisi unsurlara (İTO) hizmet etmesi, 1929 Buhranı, Halkçılık ilkesi dolayısıyla milli burjuvazinin oluşumuna karşı olmak, Sovyet nüfuzu gibi, nedenler ile zaman içinde kademeli olarak tasfiye veya tadil edildi. Bu tasfiye veya değişiklik hareketlerini şöyle toparlayabiliriz: Millileştirmeler, Devlet Tekellerinin kurulması, kapitulasyonların ve Düyunu Umumiye İdaresi'nin tasfiyesi, devletin demir yollarını yapması ve işletmesi, devletin bankacılığa girmesi (Emlâk ve Eytam Bankası), hazine destekli ve ortaklı İş Bankası'nın Kurulması, devletin şeker fabrikaları yapımını desteklemesi, Tekel vb. Devlet, millileştirmeler, inhisarlar, bankacılık, demir yolu yapımı, şeker fabrikaları ile filen işletmeciliğe başlayıp devlet eksenli bir ekonomi kurulunca piyasa eksenli ve milli burjuvazi amaçlı Milli İktisat Modeli kendiliğinden çöktü. Tek Parti Yönetimi'nin, "Milli İktisat Modeli'ni tasfiyesinde ve/veya devletçiliği kurmalarında kendisi açısından çok haklı sebepleri olduğu aşikârdır. Zira Milli İktisat Modeli bir milli burjuvazi yaratma adına; ekonomik iktidarı piyasalara vermekte, devrimcilere geriye sadece siyasi iktidar tekeli kalmakta idi. Oysa milli burjuvazi İTF'nin ve azınlıklar ise İtilaf Devletleri'nin himayesinde oldukları kabulüne göre rejim, iktisadi iktidarın tehdidi altında idi. Dolayısıyla devletçilik, bir iktisadi milliyetçilik hareketi olduğu kadar rejimin güvence altına alınması gayreti idi. Nitekim Tek Parti Yönetimi; böylece iktisadi ve siyasi iktidarların her ikisinin de tekeline sahip olma yoluna gitti. Bu durum Anayasal olarak fiilen kuvvetler birliğine de yol açtı.
Sayfa 6 - Maliye BakanlığıKitabı okudu
·
25 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.