Mustafa Kemal Paşa, "New York Herald" muhabirine 4 Mayıs 1924'te sadece Fener Patrikhanesi'nin değil, Ermeni Patrikhanesi ve Musevi Hahamhanesi'nin de ortadan kalkması ile ilgili şunları söylemektedir:
"Hilafet ile beraber Türkiye'de mevcut olan Ortodoks ve Ermeni kiliseleri Patrikhaneleri ile Musevi Hahamhanelerinin ortadan kalkması lazımdır. Hilafet ve bu muhtelif patriklikler asırlardan beri ruhani daire-i salahiyetleri muazzam imtiyazat topladılar. Halkın mütalaasına müsteniden bahşedilen hukuk haricinde imtiyazat ile Cumhuriyet idaresinin tatbiki kabili değildi. Mazide bilhassa Abdulhamit'in hal'inden sonra Kanun-u Esasimizi ve Meşrutiyet kavaninimizi Garp'in medeniyet makinesine imtisalen tadil etmeye çok çalıştık. Fakat bu teşebbüsümüz akim kaldı. Zira her hatvede Patrikhaneler ve hilafet gibi siyasi, dini müessesatın hukuku ile karşı karşıya geldik... Patrikhanelerin ve hilafetin imtiyazatına tevkifan, hükümet tedrisat usulünü ıslah edemezdi. Türkiye'de yerleşmiş olan her cemaat, ister resmen salahiyet almış bulunsun, ister bulunmasın, kendi dini mekteplerine ve liselerine malikti. İmparatorluk hududu dahilinde de her millet kendi lisanını ve dinini talim ederdi. Fakat bu mektepler ihanet projelerine hizmet ettiler. Ermeniler, Türk hakimiyeti altında, açıkça müstakil bir krallık lehinde çalışıyor, ecnebi anasırın fiili muavenetiyle hayallerini hizb-i fiile isali için mütemadiyen entrikalarda bulunuyordu.
Bizimle dört yüz sene yaşamış olan yerli Rumlar, günün birinde kendilerini gayrimüstahlas addederek Türklerin boyunduruğundan kurtulacakları günü düşünmeye başladılar. Mekteplerinde kendi lisanlarını ve dinlerini talim ettiler ve taht-ı hakimiyetinde yaşadıkları hükümeti yabancı saydılar. Diğer milletlere de aynı hâl vaki oldu. Türkiye'de mektepler ve kiliseler tarikatın ocağı idi. Gayrimüslim anasır, hatta imparatorluk hududu dahilindeki Müslüman Araplar, aynı maksatla mekteplerinde Türk lisanının talimini ihmal ettiler. Böyle bir vaziyette İngiltere, Fransa, Amerika veya her hangi bir milletin ne kadar zaman tahammül edebileceklerini sorarız."
Sayfa 128Kitabı okudu
·
29 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.