Panteizm'i merak ettiğim ve hakkında daha fazla şey öğrenmek için kütüphaneye gittiğimde, aklımda ya Spinoza'yı ya da Bruno'yu almak vardı. İkisi de ders kitaplarımda "panteist" olarak geçiyorlardı. Bruno yerine Spinoza'yı bulabildiğim için bu kitabı aldım. Panteizm dışında Spinoza'nın felsefesini ayrıca merak ediyordum. Kitapta panteizm hakkında birçok şey öğrendim öğrenmesine ama Spinoza'nın panteist olmadığını da öğrendim. Genel bir yargı olarak -hatta ders kitaplarında da- Spinoza "panteist" olarak biliniyor. Ancak ben, bu kitabı okuduktan sonra onun panteist değil, daha çok panenteist olduğu görüşündeyim.(Bu benim düşüncem tabii ki. Spinoza'nın, panteist olabileceğini düşünmemize neden olabilecek fikirleri de mevcut. Kendisinin çok tartışılabilir fikirleri olduğu için neredeyse her grupta bir yer ediniyor. Onu panteist, panenteist, idealist, materyalist, deist, teist, natüralist, ateist -ki bence en imkansızı ateist olması - gibi çok farklı gruplara koyanlar var.) Spinoza'yı en iyi şekilde anlamak için belki de onun kendi yazdığı kitapları okumalıyımdır. (Etika, Teolojik - Politik İnceleme vs. gibi) Ancak Spinoza'nın felsefesinin anlaşılması zor, kullandığı dilin de kapalı bir anlatım olduğunu öğrendiğim için henüz onun eserlerine başlamaya cesaretim yok. Yine de bu kitapta, Spinoza'nın eserlerine ve içeriklerine dair uzun bir açıklama yapıldığı için neler yazdığına dair bilgi sahibiyim. Kitap, Musa Kazım Arıcan'ın uzun süre üzerinde çalıştığı Spinoza felsefesi hakkındaki yayımlanmış, tebliğ olarak sunulmuş veya yayımlanmamış yazılarının bir araya getirilmesi ile oluşmuştur. Kitabımızda, Spinoza hakkında uzun ve detaylı açıklamalar mevcut. Hayatı, eserleri, felsefesi, mektuplaştığı kişiler, diğer düşünürlerin/filozofların Spinoza hakkındaki düşünceleri vs. oldukça detaylı ve anlaşılabilir şekilde açıklanmıştı. Spinoza hakkında bir şeyler okuduğum ilk kitaptı. En temelinden -hayatı ve ailesinden- felsefesine kadar pek çok şey öğrendim ve bana pek çok şey kattı. Başlangıç olarak doğru bir seçim yaptığımı düşünüyorum. Anlaşılabilirlik konusunda, Spinoza'nın eserlerinde anlatmaya çalıştığı bazı yerlerde beynimi zorlasam da, anlayamadığım bir yer olmadı. Yazarın da açıklamalarının yardımı oldu. Yine de temel bir felsefi birikimi olmayan birinin kitabı anlamakta çok daha zorlanacağını hatta anlamayacağını düşünüyorum. Bence okuyacak kişi, en azından lisede 10 ve 11. sınıf felsefe derslerini almış ve biliyor olmalı. Böyle olduğunda kitapta anlatılan şeylere yabancılık çekmeyecek ve felsefi terimleri daha rahat anlayacağı için okuması kolaylaşacaktır. Kitabı notlar çıkarıp, düşünerek okuduğum ve bir ara da okumaya ara verdiğim için uzun sürede bitirebildim. Ancak yavaş okuduğum için daha verimli olduğunu düşünüyorum. Kitapla ilgili sevmediğim tek yön, çok fazla tekrara düşülmesiydi. Hatta sonlara doğru bir bölüm, komple kitabın başındaki bir bölümden geçirilmişti. Aynı paragrafı üç - dört defa okumuşluğum oldu. Spinoza'nın "Her şey Tanrı' dadır," düşüncesini yüz kere - gerçekten yüz vardır - okumuşumdur. Bir süre sonra bazı yerleri ezberlediğimi fark ettim. Böyle bakınca aklımdan çıkmayacak olması belki de iyi bir şeydir. Sonuç olarak beğendiğim bir kitap oldu. Spinoza'yı her yönüyle öğrenmek isteyenlere öneririm.

Spinoza Felsefesi Üzerine YazılarMusa Kazım Arıcan · Divan Kitap · 20152 okunma

·

31 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Elif Nur