Futbol ve vatan, futbol ve halk:
1934'te Bolivya ve Paraguay, Chaco savaşında haritadaki
bir çöl parçası için birbirlerini yok etmeye çalışırken,
Paraguay Kızılhaçı bir futbol takımı kurdu,
takım Arjantin'in ve Uruguay'ın değişik kentlerinde
oynadı ve toplanan büyük miktardaki para
iki tarafın yaralılarının tedavisinde kullanıldı.
Üç yıl sonra, İspanya İç Savaşı boyunca, iki gezgin takım,
demokratik direnişin sembolü oldu.
General Franco, Hitler ve Mussolini ile kol kola
İspanya Cumhuriyetini bombardıman ederken,
bir Basklı ekip Avrupa'yı dolaşıyordu;
Barselona Kulübü ise Birleşik Devletler'de ve Meksika'da top oynuyordu.
Bask Hükümeti Euzkadi takımını, propaganda yapma ve savunma
için kaynak yaratma amacıyla Fransa'ya ve öbür ülkelere gönderdi.
Barselona takımı ise aynı anda Amerika'ya doğru yola çıktı.
1937 yılında Barselona Kulübü başkanı Franco,
yandaşlarının kurşunlarıyla can verdi.
İki takım da futbol sahasında ve saha dışında tehlikedeki demokrasi için birleşti.
Savaş boyunca İspanya'ya yalnızca dört Katalan futbolcu döndü.
Basklılardan ise yalnızca biri.
Cumhuriyetçiler yenildiğinde FIFA ülke dışındaki futbolcuları
asi ilan etti ve lisanslarını daimi olarak iptal etmekle tehdit etti,
buna karşın bazıları Latin Amerika'da futbol yaşamlarına
devam etmeyi başardılar.
Birkaç Basklı tarafından Meksika'da İspanya Kulübü kuruldu
ve bu takım ilk zamanlar yenilmez bir takım haline geldi.
Euzkadi'nın santrforu Isidro Lángara Arjantin'deki futbol hayatına
1939'da başladı. İlk karşılaşmasında dört gol attı.
Euzkadi'nin orta sahasında oynamış olan Angel Zubieta'nın
yıldızının parladığı takım ise San Lorenzo idi.
Sonra, Meksika'da Lángara 1945'te yerel şampiyonada gol kralı oldu.