Matbaa
Kâğıdın gelişimi olmasa, baskı yapılması imkânsız olabilirdi.Tahta bloklar kullanılarak yapılan ilk baskı, muhtemelen 700 dolaylarında Çin'e tarihlenir. Baskının iki çok erken örneği de Kore ve Japonya'dan gelmiştir. İlki, 751'e tarihlendirilen Pulguk-sa Tapınağı'ndan bir Budist büyüsüdür ve 754-770 arasında, bir milyondan çok Budist dharanisi, yani özdeyişi Japonya’da basılmış ve özel tapınaklar ile stupalara konmuştu. Günümüze ulaşan tam anlamıyla basılmış ilk kitap 868'e tarihlendirilen, Orta Asya'da İpek Yolu’ndaki tunhuang kaynaklı (Mahayana Budacılığının klasiklerinden biri clan) Diamond Sutra’dır. Geniş ölçekli blok baskının gelişimi 10. yüzyılın sonlarında Çin'de gerçekleşti. Budistler (9. yüzyılın ortasındaki takibatlara rağmen) Tripitaka’nın, Budist yasaların, altı farklı baskısını yapmışlardı ve her baskı 80.000'den fazla tahta blok gerektirmişti. Hükümetin mali destekte bulunduğu Ulusal Akademi "Konfüçyüs" klasiklerini ve Taocular da tüm kendi yasalarını bastı. Çok hızlı bir şekilde basılan kitaplara tarih, coğrafya, tıp, felsefe, şiir ve nesir eklendi. Her kentte kitapçı dükkânları vardı ve kuşkusuz Çin, çok küçük bir elit dışında da okuryazarlığın yaygın olduğu dünya üzerindeki ilk toplumdu. Basılan kitapların sayısındaki artış dikkat çekici bir kâğıt talebine yol açtı. 1100'lere gelindiğinde başkente sadece bir eyaletten (Hsinan) her yıl gönderilen kâğıt, 7 farklı türden olmak üzere 1,5 milyon tabakadan fazlaydı. Kâğıt fabrikalarının her birinde yaklaşık 1000 işçi çalışıyordu ve uzunluğu yaklaşık 150 m olan kâğıt ruloları üretebiliyorlardı.
Tahta blokların oyulması ve hazırlanması uzun zaman alıyordu ancak çok etkiliydi. Matbaacılar her gün yaklaşık 2000 çift sayfa basabiliyorlardı ve her blok yaklaşık 15.000 basım ve rötuş yapıldıktan sonra bir 10.000 baskı için daha kullanılabiliyordu. Tahta bloklar Çin yazısı için özellikle uygundu, depolanabiliyorlardı ve bir defada oldukça küçük tirajların düzenli olarak basılmasına son derece uygundu. Matbaacılar kandil isinden sabit bir mürekkep geliştirmişlerdi. Bu, Avrupa’da “Hint mürekkebi" olarak yanlış biliniyordu. Çok renkli baskı 12. yüzyıla gelindiğinde alışıldık bir şeye dönüşmüştü. 1040'larda Pi Sheng, seramikten yapılmış hareketli harfler takımı“ geliştirdi. Tahtadan yapılmış hareketli harfler takımı daha zor yapıldı ama 1300 dolaylarında sorunların birçoğu Wang Chen tarafından çözümlenmişti ve harfler takımı,yak1aşık 2 m çapında döner bir tabladaki bölümlere yerleştiriliyordu. 1322'ye gelindiğinde Ma Ch’eng’te, 100.000'in üzerinde hareketli harfler takımı kullanılmaktaydı. Hareketli harfler takımının kullanımının belli sınırlar içinde tutan ve böylece tahta blok baskısım verimli kılan, Çincenin gerektirdiği harflerin muazzam sayısıydı.
Matbaanın Çin'den batıya doğru yayılmasının izini sürmek, kâğıt kullanımının izini sürmekten çok daha zordur. Uygurlar Sogdcadan türetilmiş alfabelerini kullanarak (ancak başlıklar ve sayfa numaraları Çinceydi) Çinlilerin tahta bloklarıyla 9.yüzyılda kitap basıyorlardı. Matbaanın kullanılması muhtemelen buradan Moğollara ve ancak Moğol İmparatorluğu zamanında batıya yayıldı. 1294'te İran'da ve yine aynı yıllarda Almanya'da da kullanılıyordu. 14. yüzyılın başlarına gelindiğinde, Doğu Avrasya’dan yaklaşık 600 yıl sonra, dini matbuat ve blok baskı kitaplar Avrupa'da oldukça yaygın bir şekilde biliniyordu. Teknikler Çin’de kullanılanlarla tıpatıp aynıydı. Matbaadaki can alıcı gelişme, hareketli metal harfler takımının kullanılmasıydı. Bu, ilk defa yönetimin 1403'te Matbuat Dairesi'nde bir Harf Döküm Bürosu kurduğu Kore'de yapıldı. Metal harfler üretmek için kullanılan teknikler sikke kesilmesinden uyarlanmıştı ve kitaplara çok büyük bir talep olduğu için ve baskı adetlerinin giderek artan sayısı nedeniyle gerekliydi. Avrasya'daki teknolojik gelişmenin artan hızı, Avrupalılar tarafından hatalı olarak matbaanın ”mucidi" sıfatıyla övülen Johann Gutenberg'in 1440’ların sonlarında Strasbourg ve Mainz'da (alfabetik yazı sistemleri için çok uygun olan) benzer hareketli harfler takımlarıyla denemeler yapmakta olmasından anlaşılır: 1455’te, hareketli harfler takımıyla Avrupa'da basılan ilk kitap olarak, bir İncil bastı.
·
5 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.