Seyyid Mehmet İzzet Efendi tarafından kaleme alınan Çay Risalesi, çayın isim anlamından nerelerde bulunduğuna, yetiştirilmesinden kesimine, kullanım yöntemlerinden servisine kadar çay ile ilgili pek çok konuya değinmiş bir eser. Osmanlı dönemine ait bu kitap, yazılan ilk risale olmamasına karşın basılan ilk risaledir. Kitabın bir diğer özelliği de yazarının tarihte çayın ilk tiryakisi olarak tescil edilmesi ve bu unvanla tarihe geçmesi. Bu konu yerel nitelikte de olabilir, bu detaya yüksek lisans tezi referans olarak verilmiş. /Kamer Karavit, Türkçe Çay Risaleleri/ Kitapta çok detaylı bir çay tarihçesi mevcut değil. Daha çok çay ile ilgili farklı görüşlere, tür ve kullanımına değinilmiş. Kitap sadece yazarın notlarından da oluşmuyor; yazıldığı döneme ve daha eski dönemlere ait geneli Farsça birkaç kaynak kitap kullanırken, yazarın referans aldığı Avrupalı ve Türk doktorların da görüşleri aktarılıyor. Kitap, referans alınan tercüme metinlerle beraber çayın ilk olarak Çin, Nepal, Hindistan gibi bölgelerde bulunduğunu belirtiyor. Buradan dünyaya yayılan çay, ilk olarak şifa niyetine yani tıbbi anlamda kullanılıyor. Bu nedenle çaya verilen önemin arttığı dönemler olmuş. Özellikle çay yapraklarının ilk hasadından elde edilen çay önemli kişilere hediye olarak verilirmiş. Şifa için kullanılmaya alışılan çay, günlük tüketime geçince bazı yerel bölgelerde çayın aşırı tüketimini zarar olarak kabul eden görüşler doğmuş. Aynı dönemde Afganistan taraflarında fazla yeşil çay kullanımının insanlar üzerinde kötü etki bıraktığına dair metinler bile yazılmış. İzzet Efendi ise kitabında bu durumun çay ile ilgili değil, yaşadıkları doğa ile ilgili olduğunu belirtip genelleme yapılamayacağını vurgulamış. Bu tür farklı görüşlere yer verildiği gibi çayın şifa ya da günlük için kullanılan ya da farklı aromalar eklenerek yapılan tariflerine de yer verilmiş. Ayrıca kitabın son bölümünde bir de “Amber” hakkında nerelerde bulunduğuna, kullanımına ve faydalarına ilişkin kısa bir bölüm bulunuyor. Fakat 1878'de basılan bu kitabın güncel veriler barındırdığını söylemek zor. Örneğin kitabın bir bölümünde çaya şeker atmanın içindeki zararlı kabul edilen tanen maddesini engellediğini ve gerekli olduğunu okuyan ben, bir şekerli çay sever olarak çok sevinmiştim. Ama kısa sürdü; çünkü güncel araştırmalar bu maddenin kitapta söylendiği kadar zararlı olmadığını belirtiyor, en azından makul ve taze çay kullanımında. Kitap da aynı zamanda çay için süt, limon ve vanilya kullanımı da öneriliyor. Gelelim yazara. Yazar kendi zamanda Çaycı İzzet Efendi olarak bilinmekte. Fakat onun bu ismi çaycı olmasından gelmiyor ki zaten kendisi çaycı değil memur. Bugünkü anlamında çay tüketimine başlandığı zamanlarda çok çay içtiği için arkadaşları tarafından “çaycı” olarak anılıyor. Rivayete göre çaya verdiği değer ve önem için de böyle bir kitap yazmaya karar veriyor. Benim kitabı bulmam da zaten kendisinin lakabı ile açılmış bir mekan adıyla başlıyor. Mekanı tonton bir İzzet amca işletiyordur diye düşünürken, kitabı yazan kişinin hayat hikayesi ile karşılaştım ve doğal olarak kitapla. Kitap çay hakkında çok detaya girmeden bilgi edinmek isteyenlere önerimdir, ama yine de beklentiyi çok yükseltmeyin.

Çay RisalesiSeyyid Mehmed İzzet Efendi · Eşik Yayınları · 201433 okunma

·

62 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.