Doğruyu bulmak isteyen bilsin ki, insan oğlunun ardında koştuğu ilim var olmak gerek, yok olan mutlak olarak bilinmez. Zihin oraya yönelmez. Eğer bu bilim, maddeyi gerektirmiyorsa bu soydan işlerle ilgili konulara İlâhî ilim derler, bunun dalı budağı çoktur. Bu konuyu ele alan da ya hakimdir, ya mütekellimdir.Ve var olan nesne, zihinde maddeyi gerektirmeyip te dışarıda maddeyi gerektiriyorsa, bununla ilgili konulara da riyâzı ilim derler. Bunun kökleri dört bölümdür: Sayı, hey'et, hendese, ve musikî fenleri. Bunların her birinin de nice dalı budağı vardır.