KADERİYYE:
Sözlükte “Kader taraftarı, kadere mensup olanlar” gibi anlamlara gelen Kaderiyye, terim olarak “insanın hür ve bağımsız iradesi ile hareket ettiğini ve fiillerini sadece kendi gücüyle yaptığını savunan ekol” diye tanımlanmaktadır
Hariciler ve Şia’dan sonra zuhur etmiş olup ilmî ve itikâdî bağlamda ilk ekol olarak kabul edilebilir.
Kader konusunu ilk defa dile getirenin Ma’bed el-Cühenî ve Gaylâned-Dımaşki olduğu bilinmektedir.
Kaderiyye sonraki zamanlarda etkisini kaybederken daha ılımlı bir anlayış içerisinde Mu’tezile tarafından temsil edilmiştir.
CEBRİYYE: cebr kelimesinden türeyen cebriye terim olarak, insanlara ait fiillerin oluşmasında kulun seçim hürriyeti ve kudretinin bulunmadığını, tek failin Allah olduğunu ileri sürenler için kullanılır.Emevîlerin iktidarında neredeyse devlet politikası haline gelmiştir. Cebriyye’nin kurucusu Cehm b. Safvan (ö.128/745)’dır. Kurucusunun isminden dolayı bu mezhebe Cehmiyye de denilir.
İman, Allah’ı bilmek, küfür ise onu bilmemektir. İman, bilgi ve marifetten ibarettir.
Allah’ın zâtı sıfatlarından başka sıfatları yoktur. Kur’an’da adı geçen Semi’ ve Basir gibi sıfatları gerçekte zâhir değildirler, bu sebeple onlar te’vil edilirler.
Allah’ın kelâm sıfatı da kadîm değil, hâdistir. Bu sebeple Allah’ın kelâmı olan Kur’an-ı Kerim de yaratılmıştır, mahlûktur.
Allah’ın kelâmı gibi ilmi de ezelî değil, hâdistir. Bu yüzden Allah, herhangi bir şeyi meydana gelmesinden önce bilmez.
Allah’ı ahirette görmek (Rüyetüllah )mümkün değildir.
Kabir azabı yoktur. değildir
*****İnsan eliyle gerçekleşen fiillerin gerçekte Allah’a ait olduğu ve insanın işlediği fiili yapmaya mecbur ve mahkûm olduğu görüşü Cebriyye’ye özgüdür.
Ahirette şefaat söz konusu değildir.
Cennet ve cehennem geçici olup, ebedî (sonsuz) değildir
MÜŞEBBİHE- MÜCESSİME: Teşbih, Allah’ı yaratıklara veya yaratıkları Allah’a benzetme; tecsim ise Allah’ı sıradan bir cisim gibi düşünmektir. Bu yüzden Allah’ı insana benzetenlere ve bu düşünceyi savunanlara “Müşebbihe”, O’nu bir cisim gibi düşünüp kabul edenlere de “Mücessime” denir.
Teşbih ilk olarak büyük bir olasılıkla naslarda Allah’ın sıfatlarını konusunda ileri giden Haşviyye taraftarlarınca gerçekleştirilmiştir
Teşbihe meyledenlerin başında Huliliyye gelmektedir. Bunlar Yüce Allah’ın şahıs suretine girebileceği inancındadırlar. Tecsime inanan ve bu inancı savunanlardan biri de Kerrâmiyye fırkasının kurucusu Muhammed b. Kerrâm (ö.255/869)’dır.
·
8 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.