MISIRBİLİME GİRİŞ 1. Mısırbilim zaman bakımından genellikle Büyük İskender’in Mısır’ı fethiyle (İO 332) sınırlanır, çünkü bu fetihten sonra Mısır ve kültürü ‘’Firavunlar Dönemi’’nden çıkmış, Helenist döneme girmiştir. 2. Aslında yalnızca sessiz harflerden oluşan Mısır yazısı, zamanla geliştikçe sesli harfleri de ima etme olanağından yararlandı; karakter bolluğundan alfabeye giden adım, ancak Roma dönemi Mısırı’nda, Yunan alfabesinin bazı demotik(halkın kullandığı) ek karakterlerle tamamlanması sonucunda Kıptice(eski Mısır halkı)(22 zaman hâli vardır!) alfabesinin yaratılmasıyla atıldı. 24 karakterlik hiyeroglif ‘’alfabesi’’ (bkz. ancientscripts.com/images/egyptian...) ve bugün başlayanların Mısır dilini öğrenmek ve sözlük kullanabilmek için ezberlemeleri gereken transkripsiyon modern bilimin bir icadıdır. 3. Kitap yazısında da tercih edilen papirüs en çabuk bozulan yazı malzemelerinden biridir; bu kadar çok miktarda papirüsün günümüze ulaşmasını Mısır’ın kuru iklimine borçluyuz. Bulunan papirüslerin büyük çoğunluğu yayımlanmadan önce müze depolarında korunduğu için mevcut papirüs miktarını kestirmek zordur. Posener’in bir hesabına göre, Neferirkare’de (ancientscripts.com/images/egyptian...) ölüler tapınağına konan en az 9600 metrelik yönetimsel dosyanın yalnızca 13,5 metresi günümüze ulaşmıştır, üstelik bu parçalar Eski Krallık’tan günümüze kalan neredeyse tek kayda değer papirüslerdir, yani o dönemin papirüslerinin en fazla 100.000’de 1’i korunabilmiştir. 4. Papirüsün değerli olması nedeniyle el yazmalarının silinip yeniden kullanılması nispeten sık görülür. 5. Eski Mısırcanın en önemli belgeleri Piramit Metinleri’dir. Bunları memurlara ait çok sayıda yaşamöyküsel, hukuksal ve dinsel yazıt, kral fermanı ve mektup izler. 6. Mısır’ın dinsel metinlerinin ve önemli edebiyat eserlerinin çoğu Orta Mısırcadır, Mısırcaya yeni başlayanların önce dilin bu ‘’klasik’’ evresini iyice öğrenmesi gerekir. 7. Mısırlıların verdiği özel adlarıyla bile sivrilen iki kapsamlı edebiyat türü vardır: ‘’Öğretiler’’ ve Yeraltı Kitapları. (Bilgelik/Yaşam) Öğretiler, gerçek ya da kurgusal yazarlara atfedildikleri için Mısır edebiyatının anonimliğinden sıyrılmışlardır. Önceleri üst mevkilerden, daha sonra alt mevkilerden de olabilen bir memur, öğrencisinin/oğlunun belirli durumlarda üstlerin, eşitlerine ve astlarına ya da tanrılara nasıl davranması gerektiği konusunda somut talimatlar verir. Yeraltı Kitapları(Ötedünya Rehberleri) ise Yeni Krallıkla sınırlıdır. Ötedünya Rehberleri’nin konusu güneş tanrısının geceleri yeraltındaki gezileridir; bu geziler onun her sabah gençleşmesi ve yeniden doğmasıyla son bulur. Şiirsel görünümler, mutlu ya da lanetli sakinleriyle ölüler dünyasının tüm dehşeti ve vaatleri anlatılır, hatta varolmamanın uçurumuna kadar inilmeye cesaret edilir. En eski resimli kitaplardır. 8. Mısır’dan bize kalan en eski eksiksiz metin bir memurun özyaşamöyküsüdür. 9. Din: Mısır’da, dinsel düşünce dünyasıyla iç içe geçtiklerini göz önünde bulundurmadan iktisat hukuk ve bilimi anlamak imkansızdır. Mısır dinini kavrama çabaları her dönemde iki tehditle karşı karşıya kalmıştır: birincisi Mısır dininin olgularını katı bir şemaya, bir sisteme sıkıştırma denemeleri, ikincisi ise bu olguların bir başka dinsel tavırdan yola çıkarak değer yüklenmesi. 10. Çoktanrıcılık Mısır insanının bilincinde daima vardır. 11. Mısır insanı için ölüm, varoluşun koşullarından biridir; bu nedenle ona göre tanrılar da ölümlüdür. Ölüm yalnızca lanetliler için nihai sondur, diğer tüm varlıklar içinse yaşamın iki bölümü arasında bir eşik, bir gençleşme, yaşamın yenilenmesidir. Ancak bu olumlu bakışın yanı sıra bir de olumsuz bir yaklaşım vardır, buna göre ölüm zorba bir ‘’haydut’’, ölünün yazgısı ise belirsiz ve üzücüdür. 12. Eski Ahit ile Mısır dini arasında büyük benzerlikler söz konusudur. 13. Mısır insanı devlet kavramından yoksundur, onun yerine kraliyet kurumu bulunur. Firavunların salt tanrı(tanrının cisimleşmiş hâli) olup olmadığı tartışmalıdır. 14. Mısır insanı pratik odaklı olup teoriyle ilgilenmediğinden teknik süreçlerin yazıya aktarılması yaygın değildir. Dolayısıyla piramit ve tapınakların nasıl inşa edildiği, obelisklerin nasıl dikildiği ya da maden ocaklarının nasıl işletildiğine dair tüm veriler günümüz yeniden oluşturumlarıyla ortaya atılır. Hem yeni başlayanlar hem de hâlâ araştırma yapmakta olanlar için iyi bir kaynak. Sade ve anlaşılır bir anlatımı var. Mısır hiyerogliflerini okumak için tavsiye kaynak: amazon.com/Read-Egyptian-H...

Mısırbilimine GirişErik Hornung · Kabalcı Yayınevi · 200421 okunma

·

51 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

ZehirZemberek