Karşılıklı değişim ilişkisinin izini bulabilmek için Kozalite (nedensellik) yerine şartlılık konulabilir. Şartlılık, Determinizm ve Kozalitenin (nedensellik) yaptığı gibi pozitivizmin bilimsel kontrol edilebilirlik idealine uymayan ve deneysel açıdan basitçe ıspat edilemeyen bir ilişki değildir. Adorno bunu pozitivistler ve onların halefleri ile yaptığı tartışmalarda vurgulamıştır. Adorno, sadece sosyal alandaki olayları göz önünde bulundurmasına rağmen şu çerçevede düşünmektedir: "Hatlar uzatılırsa sosyal yapıya götürür. Gerçi unsurlarının çokluğu uğruna bu sosyal yapının bilimsel talimatlara uygun olarak ele alınması çok zordur, hatta imkansızdır. Fakat bu, bilimin dışında bırakıldığı takdirde yanlış sebep unsurları hesaba katılmalıdır; bundan da hakim olan ideoloji, düzenli olarak istifade eder." Ancak bu, doğru dürüst edebiyat-temel oranını karakterize eder. Burada açık veya gizli bir biçimde unsurların çokluğu ve bağlantı şekilleri ilave olunur. Şartlılık ilişkisinde, edebiyatta yeni bir şeye, ortaya çıkma imkanı verilmiştir. Şartlılık, tekrar bilincinin idealist bağımsızlığını getirmeden, üst yapıda hürriyet unsurunu oluşturur. Formül olarak şu ifade kullanılabilir: sosyo-ekonomik faktörler önemlidir, fakat mükemmel bir belirleme yapmazlar.
Sayfa 107
·
24 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.