Şiir yazma konusunda acemi, okuma konusunda zayıfken bir şiir inceleme kitabına inceleme yazmak hadsizlik olur biliyorum. Ama iki azmettirici 
K. ve 
Emin K. kitapla ilgilenmiş olduğu için cürmümü aşan bu incelemeye cesaret ettim.
Tanpınar’ın daha önce “Bütün Şiirleri"ni ve Huzur romanını okumuştum. Aslında kütüphaneye gittiğimde amacım Nihat Sami Banarlı aracılığıyla Tanpınar’ın şiir dünyasına ulaşmaktı. O sırada bu kitabı görünce Mehmet Kaplan da Tanpınar’ın öğrencisi diye düşünerek buradan başlamak istedim. İki endişem vardı. Hoca-Çırak ilişkisinden dolayı objektif olma güçlüğü ve akademik dilde biraz ağır gelebileceği düşüncesiydi. Ama hem şiir tekniği, hem de tarafsız değerlendirme açısından çok beğendiğimi söylemek isterim.
Tanpınar şiirlerinin fikri altyapısı, şairin dünya görüşü ve şiirlerini besleyen hayal dünyasının izlerini takip eden doyurucu bir inceleme kitabı olduğunu düşünüyorum. Yirmi yıl boyunca neredeyse her gün Tanpınar’ı gören bir öğrencisi tarafından yazılmış olması kitaba ayrı bir önem katıyor.
Tanpınar’ın kitabına aldığı ve kitabının dışında kalan belli başlı şiirleri, farklı dergilerde üzerinde değişiklik yapılmış halleriyle karşılaştırmalı olarak okurlara sunuluyor. Ayrıca kitap, Tanpınar’ın ölümünden on üç gün önce yazdığı ve yarım kalmış hatıraları, Antalyalı bir genç kıza yazılmış mektubu ve Kerkük Hatıraları ile zenginleştirilmiş.
Kitapta yapılan şiir analizlerinde şairin çocukken kaybettiği annesinin hayalinin önemli bir yer tuttuğunu görüyoruz. Tanpınar’ın şiirlerinde sıkça kullanmış olduğu zaman, ayna, sonsuzluk hissi, rüya gibi sembollere sıkça rastlıyoruz. Fikri anlamda Tanpınar Yahya Kemal’in öğrencisi olsa da şiirlerinde hocasına benzememe yönünde özel bir çaba içinde olduğunu görüyoruz. Nitekim şiirlerinde kullanmış olduğu semboller (imaj) ile cümle ve söz dizimi yapılarında (sentaks) kendine has bir yöntem geliştirmiştir. Şiirlerinde hocasına benzememek için deniz imajına yer vermekten kaçınmış. Şiirleri arasında en çok rağbet gören “Bursa’da Zaman” şiirini hocasının eserlerine benzediği için kitabına almamayı düşünecek kadar taklitçilikten uzak bir şair olma yönünde çaba sarf etmiştir.
Tanpınar’ın Yahya Kemal’in öğrencisi olduğu şiirle ilgi hemen herkes tarafından bilinir. Mehmet Kaplan aracılığıyla Tanpınar üzerindeki Freud, Jung, Proust, Bergson, Fransız şairleri ve özellikle Paul Valery’in etkili olduğunu öğreniyoruz. Şairin hayatı boyunca bağlı kaldığı estetik görüşe yer verilen incelemede, şairin Valery’nin duygu ve düşünceleri sembollerle ifade etmesinden etkilendiğini ve bilhassa kelimelerden daha mühim olan şiir sentaksına yer verildiğini görüyoruz.
Şiir tekniği ve sentaksından bahsetmişken Sartre’in algı, anı ve düşünce imgeleri ile ilgili kitabını (
İmgelem) ve (Karabatak-dergisi-sayi-42-, Şiirin Kaynakları- Anı, Algı, Düşünce – Hayrettin Orhanoğlu) yazısını tavsiye ederim.
Özellikle Tanpınar’ın şiir ve romanlarındaki ana unsurlar arasında yer alan “Zaman” kavramı üzerinde Valery oldukça etkili olmuştur. Nitekim şair yayınlanmış olan mektubunda özetle şöyle demektedir;
“Yahya Kemal’in üzerimdeki asıl tesiri şiirlerindeki mükemmeliyet fikri ve dil güzelliğidir… Bende asıl büyük tesir Fransız şiirinden ve bu tesirin Baudelaire- Mallarme- Valery kolundan gelir…Asıl estetiğim Valery’yi tanıdıktan sonra teşekkül etti. Bu estetiği veya şiir anlayışını rüya kelimesi ve şuurlu çalışma fikirleri etrafında toplamak mümkündür. Yahut da musiki ve rüya”.(S.228)
Musikiye ve sanata bu kadar gönül vermiş bir şairin şiirlerinin analiz edildiği bir kitabın incelemesine çok sevdiği Tanburi Cemil Bey’den bir taksimle son vermek istiyorum.
youtube.com/watch?v=7yH6o7Y...
Keyifli okumalar:)))
··
129 görüntüleme
Biz eğer böyle bir yazıya sebep olduysak iyi bir fiile azmettirmişiz demektir :) Elinize sağlık, sayenizde site, kitapla alakalı açıklayıcı ve teşvik eden bir incelemeye kavuştu. Bu kitabı, Tanpınar'ın şiirlerini okuyacağım dönemde okumaya karar verdim. Önemseyip, ilgimizi dikkate alarak inceleme yazmış olmanızdan dolayı da ayrıca teşekkür ediyorum :)
Ben de fırsat bulduğumda sizin incelemenizde yer vermiş olduğunuz Bergson ve Proust okumaya başlayacağım. Katkınız için teşekkür ediyorum...
1 sonraki yanıtı göster
Resul Abi, azmettirici olmanın en güzel haliyle onurlandırdığın için teşekkür ederim, mutlu oldum. :) Geçen Emin K. Bey'in Bergson incelemesinde #40629364 de bahsetmiştim, ben de bu sene inşallah yaz aylarımı Yahya Kemal ve Ahmet Hamdi Tanpınar ile geçirmek düşüncesindeyim. Sen de benimle paralel bir çizgide ilerliyormuşsun meğer. Takipteyim. :) Tam planlarım öncesi çok değerli oldu bu iki inceleme de. Kalemine sağlık abi. Onların o ince dünyalarının güzelliğinde, kalplerimizin edebiyat şölenini doyasıya yaşaması dileğiyle.
İncelemede söylemeye çalıştığım gibi, bir şiirin analizini Mehmet Kaplan'dan okuduktan sonra bizim de bir şeyler söylemeye kalkmamız bir abes oluyor eminim. Ama burada gayemiz birbirimize faydalı olmak, teşvik etmek olduğu için ben de elimden geldiği kadar aktarmaya gayret ettim. teşekkürlerimle...
1 sonraki yanıtı göster
Resul Bey, emeğiniz varolsun, keyifle okudum ve listeme ekledim :) Kimbilir şiirlerin, dönemlerini, dokularını ve hikâyelerini anlatan, ne güzel eserler vardır...
Elimizden geldiğince bu izleri takip etmeye çalışıyoruz. Sadece şair ve yazarlar değil, biz de okuduğumuz ve yaşadığımız her şeyin toplamıyız aslında. Onlar da nitelikli okumalarla kendi üsluplarını geliştiriyorlar. Güzel yorumunuz için teşekkür ediyorum.
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.