Thomas Kuhn'un paradigması üzerine;
" Bilimi savunanlar ve bilimi eleştirenler" olarak iki ayrı saftan bahseder Kuhn. İlk bilim felsefecisi Whewell'dir ve bilimin tarihine de bakar ve bilim tarihinde farklı bir üslubu vardır.
Fizikçi ve felsefeci Ernst Mach " sanayi ve ordunun işbirliğinde fizikçilerin olmasından dolayı eleştirilerde bulunur ve bilim adamlarının yalnızca toplumun yararına çalışması gerektiğini vurguluyor.
1. Dünya savaşıyla bilim adamlarının saflığı ve dürüstlüğü tartışılmaya başlandı. Bilimi ordunun ve kapitalizmin yönlendirdiği iddia edildi.
Bilimin askerileşmesinden söz edildi bu anlamda biraz bilimin askerileşmesi ne demek ona biraz bakalım.
2. dünya savaşında en ağır eleştiriler yapılmış, yeni ve öldürücü silahlar geliştirmekten bombalar tasarlamaktan üretmekten ve hatta savaş alanlarına sürmekten sorumlu tutulmakta ve suçlanmaktaydı bilim adamları. Hiroşima ve Nagazaki'ye atılan atom bombaları bilimin askerileştiği iddialarını iyice pekiştirdi.
Charles Percy Snow iki kültür ayrımı yapmıştır:
Edebi entelektüeller ve bilim adamları.
Thomas Samuel, Kuhn'un teori, model ve bilimsel devrimlerin yapısına katkı sağlamıştır.
Fizik mezunu olan Thomas Kuhn, "Bilimsel devrimlerin yapısı" - the structure of revolutions- isimli makalesini yayımladı. -Bu kaynakları neden veriyorum, buradan öğrendim, kendi ifadelerini de bu makalenin içinde yine bu referansla okuduğum için isabetli bir kaynak olduğunu ifade etmek için-
Kuhn'un paradigma tanımına gelicek olursak;
Bilim adamları tarafından kabul görmüş "inançlar" bütününe veya problemlerin nasıl anlaşılması gerektiği üzerinde hemfikir olunan geleneklere paradigma denir. Newton dinamiği ve dalga optiğinin paradigma olduğunu söyler.
Bilimsel sorgulamanın temeline gelince bir konuda zihinsel veya kavramsal bir modele sahip olmak demektir, paradigma. Paradigma ve bilim iç içedir ve aynı paradigmaya sahip bilim adamları zamanla daha kesin ölçümlere ulaşmak için ve geliştirmek için paradigmayı kullanırlar.
Thomas Kuhn bir eleştiriyle geldi ve dedi ki "Bilim dogmatik bir inanç sistemidir ve birikimsel değildir." sonra devam etti " Batlamyus - Pytolemy- astronomisinde filojistonlu kimya için hikaye veya mit dersek ilerde oksijen için de veya " Dünya, güneşin etrafında döner " paradigmaları da bir hikaye olarak bilinir ilerde. - Bu arada filojiston eskiden bilim adamlarının her maddede olduğunu savunduğu bir maddeydi ve şimdi biz bunu reddediyor ve oksijen var diyoruz yani bu sayede yanma reaksiyonları vuku buluyor-
Kuhn'un bilim adamı tanımı; bilim adamı paradigmalara sahip muhafazakarlardır. Paradigmalarını doğrulamak için bilgilerini problem çözümüne uyguluyorlar ve bilimi ikiye ayırıyor; normal bilim ve devrim.
Normal bilim; doğa olaylarını açıklar. Araştırmalarını sürdüren bilim adamlarının paradigmaları araştırmaları sonucuna ters düşer ve bir kriz durumu ortaya çıkar. Paradigmalardan birini değiştirmek zorunda kalır ve sürekliliği böylece ortadan kaldırılmış olan bilimsel istikrar bozulur ve hep böyle devam eder.
Devrimi eski paradigma yıkılır yeni paradigmalar yerleşir ve yepyeni paradigmaların önü açılır.
İki farklı paradigma tanımı ortaya koyar. Genel anlamda grup ilkelerinin bütünleşmesi, disiplin matrisi. Sınırlı anlamda paylaşılan örnekleri problemlerin somut çözümü olan ve benzer problemlerde kullanılan numunelik.
Teori yerine disiplin matrisi demeyi daha uygun bulan Thomas Kuhn, teroik makro yapı için disiplinin 4 elemanını şöyle sınıflar;
1- Sembolik genelleme; f=m.a gibi.
2- Modeller; tanımlar için önem arzeden bir kavram eğer model yoksa tanım ve formül de olamaz.
3- Değerler; bilimde ortak paydalar fakat uygulamaları değişiklik gösterir.
4- Numunelik- kısıtlı paradigma olarak da tanımladığı örneklerdir.
Bilim adamlarının paradigmalarını sadece kendi inanç ve dünya görüşlerinin darlığıyla bulmaca çözdüğünü söyler Kuhn. Bu yüzden bilimi istikrar ve süreklilikten yoksun akıl dışı sapmalarla kesilen basit bir etkinlik olarak tanımlar.
Kuhn'un normal bilim anlayışını sosyal bilimciler aldı ve destekledi.
Alan Sokal olayı; Alan Sokal yazdığı tüm makalelerin safsata ve yalan yanlış bilgilerle dolu olduğunu söyledi. Bu bilgilerin hiçbir sorgulama olmaksızın yayımlanmasına tepki gösteren Sokal; kendi dünya görüşüne uyan fikirlerin kabul edildiğini ve bunun için hiçbir sorgulama ihtiyacı hissetmediklerini söyler, Kuhn'un bilim adamlarını eleştiri sebebi de budur.
Ve paradigma bir insanın kendi dünya görüşünden öte başkalarının da görüşlerini hesaba katarak çok daha geniş bir anlamda incelemek ve onların gözünden de bakmayı gerektirir. Cemil Meriç'in kendi döneminde yakındığı da buydu. Cemil Meriç başkalarının pencerelerinden de bakabilmenin bir gereklilikten öte zorunluluk olduğunu bunun için önce kendi şahsiyetinin tanınması gerektiğini ve haliyle geçmişin penceresinden daha geniş bir paradigmadan kendilerinin yorumlanması gerektiğini tarihlerinin başkalarının gözünden yapılmış tanımlarla boğulmaması gerektiğini de vurgulamıştır. Daha doğru bir ifadeyle Meriç başkalarının paradigmalarını sadece gelişmiş ülke adlarıyla anıldıkları için kabul görmemesi gerektiğini insanın kendi paradigmalarla da kendini ve başkalarını değerlendirme ve gözlem içinde ifade edebileceğini söyler. Cemil Meriç paradigmasında " insan bir şeye dayanarak tarihini mazisini ve istikbalini düşünmelidir, dayandığı şey ise şahsiyeti olmalıdır." fikri yatar.
İşbu yazı Bilal Güneş- Paradigma makalesinden ve Cemil Meriç okumalarından derlenmiştir.
Ayrıca yazı bana ait, Ekşi'de de yazdığım için bazı aklıevveller bunun bana ait olmadığı teziyle gelebilir diye peşin bir not olsun.
Paradigma deyince bunu tanımlayacak çok güzel bir örnek geliyor aklıma ayrıca "Atom Modelleri" Bunun tarihsel gelişimine bakınca;
460'da Democritos bir fikir ortaya atmış.
1803'e kadar bunu kabul etmişiz ta ki Dalton gelene kadar.
1897'de Thomson başka bir model fikrini ortaya atana kadar sanki bir ayet gibi sarılmışız.
1912'de Rutherford'un modelini vahy kabul edecekken çok değil bir sene sonra
1913'te Bohr'un modeli almış. Bu da tövbe haşa Kur'an'daki nesh hükmü gibi
1930'da ortaya atılan M*dern Atom Teorisi ile yeni bir vahy gibi kabul edilmiş.
·
14 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.