"Filozof okuyucuya..." hitabı ile hayatımda okuduğum en güzel 27 sayfalık önsözle başlayan muhteşem kitap.
("Filozof, bilgeliğin sadece dostu olan, bilge olmak isteyen kişidir ve dolayısıyla da, insanın filozof olduğunu söylemesinde, tevazu göstermesini gerektiren bir husus yoktur." diyor Sayın Fransez)
Kitap öyle güzel ki her bir ayrıntısına özenle yer vermek istiyorum. Ön kapağında Spinoza'nın figürünün hemen yanında Benedict de Spinoza'nın baş harflerinden geldiğini düşündüğüm B D ve S harfleri arasında doğayı yansıtan bir çiçek var. Altında ise Spinoza'nın yüzüğüne kazdırmış olduğu CAUTE yani 'TEMKİNLİ OL' kelimesini içine alan bir mühür izi bulunmakta. Kitabın altında 'Spinoza'nın Tanrı'sına inanıyorum' diyen Einstein'in, enerjinin kütleye kütlenin de enerjiye dönüştüğünü açıklayan meşhur formülünden pi sayısına uzanan iki yönlü bir ok çizilmiş. Dairenin çevresinin çapına bölümünden elde edilen bu sayı hem evrendeki döngü ve bu döngünün sabiti Tanrı'yı ifade ediyor olabileceği gibi, Amerikan tarih formatındaki 3/14 yani 14 mart Einstein'in doğumuna da denk geliyor olabilir. Ya da ben fazla boşluk doldurma yapıyorum kafamda :) Bilemedim.
Şekilden çıkıp kitaba gelecek olursam, Spinoza'nın doğuşunu, ortamını, düşünme tarzını, dışlanışını, kabulünü ve hatta etkilerini bölüm bölüm, kitabın dış görünüşünden beklenmeyecek derecede bir akıcılıkla anlatmış Moris Fransez. Spinoza'nın Ethica'da neden geometrik bir dil kullandığını ve Ethica'nın bölümlerini sayfa sayfa inceleyip her bölümde sinopsis adını verdiği kısım ile yani ne demişti tekrar hatırlayalım dercesine özetlemiş.
Son bölümde özellikle Spinoza gibi Yahudi bir geçmişten gelen Einstein, Marx, Freud gibi Spinozanın Tanrısına inanan ünlü düşünürlerden bahsederken keyifli hikayeler okuyup İbn Rüşd, Gazali gibi bilim insanlarından da kesitler bulacaksınız.
Kitabın bir yerinde ikinci bir kitap için daha çalışacağından bahseden sevgili Fransez'i büyük heyecanla beklerken bu muhteşem kitap için kendisine teşekkürü bir borç bilirim. (Fransez'in çok da umrundaydı biliyorum.) Einstein bile Ethica'yı bir buçuk iki yılda inceleyip okumuşken Ethica'nın bir ayda okunacak bir kitap olmadığına kanı getirip önceliği bu kitaba vermenizi ısrarla tavsiye ediyorum. Keyifli okumalar zira öteki türlüsü güç :)
