Su üstündeki yağ damlalarıÖnyargıyla başladığım ancak Derya'nın ruhunun derinliklerine indikçe keyifle okuduğum bir kitap diyebilirim benim için. Defterlerin Derya tarafından yazılanını daha keyifli bulmamın kadın gözünden anlatımın daha samimi ve gerçekçi olmasından kaynaklı olduğunu düşünüyorum.
Ayfer Tunç, psikolojik analizlerini karakterleri yoluyla etkili biçimde kullanmış. Birkaçına değinecek olursam;
* Babanın yanlış rol model olması:
Ekmel Bey babasını, babası kendi babasını yetersiz ve acınası görüyor. Bu zincirin haklarını kıracak kişi olmak için çabalasalar da sonunda pes ediyorlar. Hayatlarındaki kadınlar muammalı kalmış. Aldatmak ve ihanet hissi, kadınlarının dikkatini çekip onları sahiplenmeleri için bir araç işlevinde. Sevilmek ihtiyacında hepsi.
Derya ve ağabeyi, tek eşlilikten uzak ve kara para işinde bir babanın ilgisizliğinde birbirlerine sarılarak büyümüş çocuklar. Babaanneleri oğlunun her türlü halini kabullenip onu daha da teşvik ediyor yanlışlarına. Kötü bir çocuk yetiştirme biçiminin bir soyu nasıl yerle bir edebileceğini görüyoruz psikolojik açıdan. Çünkü ne Derya kocasının derin sevgisine karşılık verebiliyor ne de ağabeyi Suzan'ın büyük aşkına. Sevgilerin altında eziliyorlar. Niye? Sevilmeyi bilmeyen sevemez de ondan.
* Annenin annelik yapamayışı:
Ekmel Bey, melek görünümlü ama tunçtan yapılmış bir heykel kadar soğuk bir anne ile büyümüş. Annesinin babasını sevdiğini hiç hissedememiş. Bir anne babayı sevemezse, oğul eşini ve kendisini nasıl sevebilir? Sevgiye güveni olmadan büyüyen bir erkek çocuğu. Babasının annesini aldatmalarını izleyen ama annenin suçlu olduğunun farkında bir çocuk... Anne neden bu kadar soğuk? Sevmediği bir adamla evlendirilmiş. İnsan sevmediği birini kıskanır mı? İhanet sayar mı? Gururu incinir mi? Zaten vazgeçilen bir ilişkiden bir daha vazgeçilebilir mi? Çocuklar ve toplum baskısı hatırına kalınan bir evlilik evlilik oyunundan öte nedir? Anneye kızmak istiyor insan ama çok zor... Sevgisiz evliliklerin gelecek nesillerde yarattığı travma vurucu!
Derya ve ağabeyinin anneleri nasıl biri? Kimbilir... Hayalet bir anne figürü var. Derya da ağabeyi de birbirinin ailesi rolüne bürünmüşler. Derya annesini kaybettiği gibi ağabeyini de kaybetmemek için elinden geleni yapıyor. Onu ilahlaştırıyor, ona aşık sevdiği kızdan bile kıskanıyor, annenin yavrusunu sahiplenmesi gibi yaklaşıyor ona. Ağabeyini de bir baba gibi görüyor sığındığı. Anne nerde? Bir hayalet melek... Babaanne ise yanlış anne temsili!
* Anarşist eğilim:
Sevgisiz ortamlarda büyüyen çocukların yetişkinliklerinde sığındıkları, sevgi diye sığındıkları liman ne yazık ki anarşist topluluklar olabiliyor. Derya'nın ağabeyi okumak yerine anarşist oluyor. Neden? Babaya öfkeli! Adam yerine konulacak bir yer ararken üniversitedeki anarşist topluluklarda değerli hissediyor kendini. Sonrasında Suzan'ı terk edince kendisine küsüyor. Sevgisizlik onun kişiliğini ezip yok ediyor. Kime dönüşüyor? En sevmediği ve beğenmediği insana: Babasına! Neden? Kendisinden nefret eden kişi kime benzerse rahat hisseder? Nefret figürüne. Çünkü eğer eski değerlerine sahip çıkarak yaşasaydı dayanamazdı bu ağırlığa. Yeni sığ benliğini kabullenmiş gibi yapıyor. Çok yazık... Bunu itiraf etmesi çok çarpıcıydı. Derya'nın gözünde affedildiği an budur. Saf acı!
* İntihar:
Ekmel bey, intihar notu gibi bir defter tutuyor. Yazıyor ki yaşamaya bir sebep olsun. Defter, hayat metaforu. 1001 gece masallarının değişik bir versiyonu gibi hissettim. Bu sefer hayatta kalmak için konuşarak anlatmak değil yazarak anlatacak bir şeylere ihtiyaç var.
Derya'nın ağabeyini affettikten sonra doğrularını ve değerlerini hiçe sayarak gerçek "Derya"yı kendi isteğiyle öldürmesi intihar değilse nedir?
* Saman sarısı vs. seçimi:
Ekmel bey, saman sarısı bir yün ceket giyiyor. Kendisi de bir saman gibi kendi gözünde. İçi boş, kurumuş, yaşlı... Saman kuruyunca ateşle karşılaşırsa ne olur? Cayır cayır ama kısa süreli yanar. Harlanır ve biter. Kendi sonunun da böyle olmasını istiyor. Biri onu yaksın aşkla ve bitsin bu ömür böylece. Bu bitiş metaforik de olabilir gerçek de.
* Ev ve rahim ilişkisi:
İnsanın kendini en güvende hissettiği yerdir evi. Huzurlu bir ev elbette. İçindekilerle, anılarla, mutluluk vesileleriyle... İnsanı büyüten, besleyen, yaşatan ama karanlık bir rahim gibi. Kendinden başkasına yer olmayan sadece organik sesleri duyabildiğin, girişi olmayan sadece dışarı açılacak bir kapısı olan rahim... Yalnızlık!
Aşka dair popülist sözleri, çok da etkileyici olmayan dili, biçimsel olarak özgün görünen ama kitabı tersten yazsaydı da büyük bir farklılık yaratmayacak olduğu tarzı, olay örgüsü benim için etkileyici gelmeyen kısımlardı. Öte yandan metaforların güzelliği, karakter analizleri ve kurgusu çok güzeldi.
