Anadolu' da Osmanlı yönetiminin haksız uygulamalarına
karşı çeşitli zamanlarda ve değişik boyutlarda toplumsal
ayaklanmalar olmuştur.
Çoğu Alevi Türkmen kaynaklı olan bu ayaklanmalar
ilk bakışta tümüyle dinsel nitelikliydi. Fakat aslında bunların
hiçbiri salt dinsel başkaldınlar değildi. Hatta hemen
hemen tümü sosyo-ekonomik sebeplerden kaynaklanıyordu.
F. Engels'in, Alman köylü savaşları için yaptığı şu
tespitler, Osmanlı'daki köylü ayaklanmaları için de geçerlidir.
"On altıncı yüzyılın dini sayılan savaşları bile öncelikle
maddi sınıf çıkarlarıyla ilgiliydi; İngiltere ve
Fransa'nın sonraki iç çatışmaları gibi onlar da sınıf
savaşıydılar. Gerçi o günlerin sınıf çatışmaları dini
parolalarla sürdürülüyordu. Çeşitli sınıfların çıkarları,
istekleri, dini bir perdenin ardında gizliydi, ama
bütün bunlar sorunun özünü değiştirmez ve o zamanın
koşullarıyla kolayca açıklanır."
İşte, Anadolu'da XVI. yüzyıl başlarında görünürde
dinsel nitelikli olan ve Alevi dedelerinin önderliğinde gerçekleşen
ayaklanmalar da Osmanlı'nın toplumsal haksızlıklarına
karşı birer köylü başkaldınsıdır.
Bunlardan bazıları şunlardır: Babai İsyanı; Şah Kulu,
Bozoklu Celal, Sülünoğlu, Begçe Bey, Veli Halife, Kalender
Çelebi İsyanları, Pir Sultan Olayı ve Şeyh Bedrettin İsyanı
v.b.
Bu ayaklanmaların çoğunun XIII. yüzyılda Babai hareketi
ile aynı bölgede meydana geldiği düşünülürse, Anadolu
Türkmen Alevileri'nin bu toplumsal haksızlığa karşı
aynı zamanda bir siyasal egemenlik kavgası verdikleri kolayca
anlaşılabilir.
··
28 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.