BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NDA OSMANLILAR’IN ROLÜ
Osmanlıların savaşı iki temel aşamaya bölünebilir: Kasım 1914’ten Rusya’da devrimin başladığı Mart 1917’ye kadar olan ‘kriz ve canlanma yılları’ olarak nitelendirilebilecek süre; Mart 1917’den Ekim 1918’e kadar süren ‘umutların belirmesi ve yenilgi’ dönemi. İlk aşamanın büyük kısmında, imparatorluğun durumu genelde istikrarsızdı. 1915’te İngiltere ve Fransa tarafından Rusya üzerindeki baskıyı azaltmak ve Güney Rusya’ya Karadeniz üzerinden bir ikmal yolu açmak amacıyla başlatılan Çanakkale seferi, imparatorluğun yaşamını tehdit ediyordu. Ocak 1915’e gelindiğinde durum İttihadçılara ayrı bir barış antlaşması yapmayı düşündürecek kadar tehlikeli olmuştu. İngiltere’ye bu teklifle yanaştılarsa da geri çevrildiler. Dış tabyalara yönelik ilk büyük bombalama 19 Şubat 1915’te başladı. İtilaf güçlerinin Çanakkale Boğazı’nı geçerek başkente varabileceği korkusu o kadar fazlaydı ki, İttihadçılar Anadolu ve Trakya’ya çekilerek mücadeleye oralardan devam etme hazırlığına giriştiler. Mart ayına gelindiğinde durum çok umutsuzlaşmıştı ama Fransız savaş gemisi Bouvet 18 Mart günü boğazın girişinde batırıldığında İttihadçılar’ın morali yükseldi. Churchill’in Çanakkale Boğazı’nı denizden bombardımana tutması, esasında Yunanistan ve Bulgaristan’ı İtilaf Devletleri safında savaşa sokmaya yönelik siyasi bir harekâttı. Hatta Churchill bombardımanın başkentteki Rum ve Ermeniler’in ayaklanmasına yol açacağını, İngiliz propaganda metinlerinde ‘Osmanlı Yahudileri’nin etkisi altındaki ateistler ve masonlar’ olarak tanımlanan İttihadçılar’a karşı bir Müslüman hareket başlatacağını ummaktaydı. İngilizler, İttihad ve Terakki Cemiyeti’nin Prens Sabahattin önderliğindeki liberal muhaliflerinin fırsat buldukları anda hükümeti devirmek için bir darbe yapacakları fikrine güveniyorlardı. Dolayısıyla, İttihadçılar iki cephede savaşmanın yanı sıra içeride de bir darbe ihtimaliyle uğraşmak zorunda kalacaktı. Diğer cephelerden gelen haberler de aynı derecede cesaret kırıcıydı: Mayıs 1915’te Doğu Anadolu’ya ilerleyen Rus güçleri Tutak, Malazgirt ve Van’ı ele geçirmiş, büyük bir kış taarruzu için hazırlık yapmaktaydılar. İngilizler’ in Irak’taki ilerleyişi, 3 Haziran’da Kut’ül-Amare’yi almalarıyla devam etti. Öte yandan Osmanlılar Mısır’da herhangi bir varlık gösteremediler. Tüm bunlar yetmezmiş gibi, o zamana kadar tarafsız kalmış olan İtalya’nın da İtilaf Devletleri’ne katılacağı düşünülüyordu
1 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.