"Coğrafya kaderdir!"
İbn-i Haldun'un çok yerinde bir tespiti. Kimse dünyaya geleceği bölgeyi ve ebeveynlerini seçemediğine göre, kişinin kaderinin çoğunu doğduğu coğrafya belirliyor. Merak ediyorum dünya nüfusunun yüzde kaçı doğduğu bölge harici bir inanca dahil olmuştur. Dinini özgür iradesiyle ve tamamen bilinçli olarak seçen veya reddeden kaç kişi tanıyorsunuz? Kişinin inancının yaşama biçiminin büyük bölümünü şekillendirdiğini ve kişiliklerin de toplumun kişiliğini oluşturduğunu düşünürsek bunlar çok önemli sorular haline geliyor.
Sarı traktör ellili yılların anadolu köyünü anlatan toplumcu/gerçekçi bir roman. Romanın yazım tarihi ve konusuna baktığımızda aklımıza gelen diğer bir yazar Fakir Baykurt gibi Talip Apaydın da köy enstitülerinin yurdumuza kazandırdığı aydınlardan birisi. ( Köy enstitüleri kuruluş, amaç ve işleyiş bakımından Anadolu insanını çok iyi bir konuma getirecekken, her iyi yenilikde olduğu gibi empeyalist güdümlü yobazlar tarafından kapattırılmıştır.) Yazarımız enstitü sonrası müzik eğitimi almış ve köyde keman çaldığı için yadırganmıştır.
Günümüzde, “köy”, “toplumsal gerçekçi”gibi terimleri duyan okuyucularda, dudak bükme ve beğenmeme haliyle karşılaşınca sadece gülümsüyorum. Civciv yumurtadan çıkmış, kabuğunu beğenmemiş. Efendim bu civciv Sartre okurmuş, varoluşcuymuş ve kendini ararmış da Türk yazarları sevemiyormuş. Yer altı edebiyatında küfür ve ahlaksızlıkları okurken insanın karanlık yerlerini bulmaya çalışıyormuş da Livaneli’yi cahil buluyormuş. Homeros’a taparken Yunus Emre’ye burun kıvırıyormuş. En modern yabancı müzikleri çok seviyormuş da Türk halk müziğine ve Türk Sanat müziğine katlanamıyormuş.... Vah, vah, vah... Biz toplum olarak modernleşmeyi hiçbir zaman beceremedik galiba. Hep birbirine karıştırmışız kavramları. Dedik ya coğrafya kaderdir diye. Şu yukardaki civciv, romanda anlatılan 1950 yılının Özeler köyünde olsaydı ne yapar neler düşünürdü acaba?...
Yazarlarımıza sahip çıkalım, okuyalım okutalım.
