Rus Edebiyatının eskimeyen öyküleri ve yazarı Gogol’dan üzerine derin derin düşünülüp bu Rus Milletinde memurluk vaziyeti bu peki, biz Türklerde durum ne ola ki diye düşündürmüş birden fazla öykünün bir araya toplanılıp basıldığı akıcı, sürükleyici bir kitap.. Gogol ‘un hayatında bir dönem,bir Kız Enstitüsünde Tarih Öğretmenliği bir kürsüde de Dünya Tarihi profesörlüğü yapmış olması ,kendimi alan ve meslek olarak onunla özdeşleştirmeme sebep oldu öncelikle.. Öykülerinde küçük ve basit devlet memurlarının hayat tarzını ve duygularını ustalıkla gerçekçi ve inandırıcı bir şekilde yazabilmiş olmasının sebebi,kendisinin de bir zamanlar hayata devlet memuru olarak tutunmaya çalışması en büyük başarısıdır.Yaşayan ,çeken bilir hesabı olmuş bence, deneyimlerini yazma kabiliyeti ile birleştirince edebiyat dünyası bir Gogol kazanmış işte! Bu incelemede öykülerin özeti ve hikayelerin gidişatı ile ilgili düşüncelerimden ziyade, bizim tarihimizde durum ne idi, Osmanlı’da devlet memurluğu anlayışı ne idi ,benim merak ettiğim ve araştırdığım hususlar bu noktalar oldu ve aslına bakarsanız Osmanlının memuriyet hayatınında Ruslarınkinden daha iç açıcı olmadığını görmüş oldum.. Osmanlı’da memuriyetin tüm zamanlarda revaçta olma sebebi; kolay ve rahat para kazanma kapısı olarak görülmesi , devlet gibi güçlü bir erkin bir çalışanı olunması getirdiği saygınlık tercih sebebi olmuş. Lâkin biraz derinlemesine araştırıp bir kaç makale eşliğinde kendi birikimlerimi de birleştirince fazla doygunluk duygusuna benzer bir duygu ile bir hazımsızlık çekme içine girmiş olabilirim. Fuzulî,Nâbî,Yenişehirli Avnî ve benzeri divan şairleri şiirlerinde, özellikle devlet memurluluğunun doğruluk,dürüstlük,adalet gerektirdiğinden layıkıyla yapılmadığını yergi diliyle dizelere döktüklerini görüyoruz. Nabî ve Avni yazmış oldukları şiirlerinde pedagojik bir yolla oğulları adına aslında topluma hitaben hangi meslekleri nedenleri ile tercih etmemeleri gerektiğini redifle kafiyeyle dile getirmişler. Diyorlar ki; Kadayıfçı,Şekerci,Peynirci,Çorbacı ol ama Devlet Memuru olma !!! Genel düzenin bozukluğu, bireylerin ahlaki bozukluğu gibi sebeplerle devlet memurlarının rüşvetten kurtulamayacaklarını dile getirmişler, en çok da rüşvet yenen mesleğin adaletin temsilcisi kadılar eliyle yendiğine dair ağız birliği etmişcesine kadılara yazılmış yergiler bolca mevcut.Hele bir ifade vardı ki içler acısı çöküntü adına, Yetim hakkı yemenin kadılar nâzarında ;tütün içmek kadar kötü değeri yok.. Bir diğer dikkat çekici husus ise;geçim sıkıntısı içinde bırakılan devlet memurlarına bile isteye rüşvet kapısına yol verilmesi.. İncelemeden ziyade kitabın bana düşündürdüğü satırları yazmış olduğum bu değerlendirmelerimi son ilginç bir bilgi ile nihayete erdirmek istiyorum. Osmanlı’da sadece saray içerisindeki yüksek dereceli devlet memurları devşirme olurdu,geri kalan taşra’daki tüm bürokrasi türklerden oluşurdu. Devlet memurluğu babadan oğula sistemle geçerdi, erkek çocukları babalarının devlet dairesinde çocukluktan itibaren yetiştirilirdi ve babalar devlet dairesindeki memurluklarını yani işgal ettikleri yerleri oğullarına miras bırakırdı. Bunlardan bir tanesi var ki; beni düşündürürken güldürdü,güldürürken düşündürdü. Sadrazam Koca Ragıp Paşa zamanında nüfuz sahibi bir aile oğullarına devlet memurluğunu minnet rica ile elde etmeye çalışıyorlar..Koca Ragıp Paşa; Babasını tanırım şöyle iyidir böyle cevval adamdır ammalâkin oğlunun boyu KISADIR,devlet memuru dediğin güçlü ,uzun boylu olmalı biz devleti temsil ediyoruz kısa boyuyla halka rezil rüsva edemeyiz devlet makamını cevabını verir.(bana nedense pek bir gülünç geldi, amirim tıknaz olduğundan mı acep:-)) ) Ama bakın adamlardaki azme...Sadrazamın ölmesini beklemişler elde etmişler o güdük Bahattin’e devlet memurluğu ünvanını aldırtmışlar.. Benim anladığım şudur ki;genel düzen ve sistemler bozuk ise bireylerde ahlaksızsa üstüne en rezil ve sıkıntı veren meslek;devlet memurluğudur.

Bir Delinin Hatıra DefteriNikolay Gogol · Ezr Yayıncılık · 20179,7bin okunma

··

66 görüntüleme

Bu yorum görüntülenemiyor

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Gülcan Coşkun