POLONYA’NIN MASALSI KÖYÜ: ZALİPİE
“Çıktım Ağan dağına seyran eyledim
Havası, suyu doyum olmaz köyümün
Sel oldu gözyaşlarım hasret söyledim
Aktım bahçelerine şirin köyümün” der bir şiirinde Erdoğan Çalışkan. İşte o satırlara, dizelere sığmayan köyün adıdır Zalipie.(1)
Polonya’nın en güzel köyü olan Zalipie, yine Polonya’nın Malopolskie eyaletinin çok güzel şehirlerinden birisi olan Krakow’a yaklaşık 68 km uzaklıkta bulunuyor. Aynı zamanda o bölgede daha az bilinen Tarnow isimli şehrin de 36 km kuzey batısında yer alıyor. İşte Zalipie köyünü masalsı yapan, evlerin dış ve iç duvarlarını rengarenk boyama geleneği 19. yüzyılın sonlarına doğru başladı.
Evleri rengarenk çiçek motifleriyle boyama geleneği, zamanında bu köyde yaşayan bir sakinin, mutfağındaki fırının tavanındaki isten kaynaklanan kötü görüntüden rahatsız olması ve buna bir çözüm bulmak istemesi ile bu gelenek başlamış. Eline beyaz kireç alıp o görüntüyü kapatmak yerine daha zevkli bir tercihte bulunarak güzel çiçek motifleri ile olaya canlılık ve mutluluk katmış. Bunu gören diğer ahali de aynı yoldan giderek müthiş bir iş başarmışlar. Şimdilerde hayat gibi canlı, berrak ve etrafa mutluluk saçan tabloların görüntülerinin ilk başlatıcıları olmuşlar.
Zamanla Zalipie köyünde ev boyama geleneği, tüm köy halkı için vazgeçilmez etkinliklerden birisi olmuş. Ancak 1904 – 1974 yılları arasında yaşayan Felicja Curylowa isimli kadın, kendi evindeki her köşeyi rengarenk motiflerle boyamayı adeta kendine amaç haline getirmiş. (2) Tabiki Zalipie köyünde başlayan bu gelenek, burada kalmamış. Zamanla çevrelerindeki Kuize, Klyz gibi diğer köylerde bu geleneğe katılmışlar.
Zalipie köyü uzun süredir boyalı kulübeleriyle ünlüdür. Çiçekli tablolarla süslenmiş kırsal odaların gelenekleri 19. yüzyılın sonlarına dayanıyor, köyün sakinleri, iç mekanlarını kağıt mendil, çiçeklerden yapılmış saman ve örümceklerden yapılmış çiçeklerle süslemişler. Resimler ayrıca binaların dış duvarlarında, kuyularda ve çitlerde yapılmıştır. Zalipie'de şu anda yaklaşık 20’nin üzerinde boyalı ev var. Evleri süsleme türü, Vistul ve Dunajec'in çatalı bulunan bölgedeki Powiśle Dąbrowskiego köylerinde de ortaya çıkmıştır.
Ne kullanmışlardır boya olarak Zalipieliler evlerinde? Boya malzemesi olarak hamur işlerinden arta kalan yağlar, yumurta akı, kireç, gübre gibi doğal malzemeler ilk kullanılan malzemeler olmuş bu rengarenk manzaralarda.
2. Dünya Savaşının bitmesiyle beraber, evlerin eski güzelliğine kavuşturulması amacıyla da 1948 yılından beri “Malowana Chata” isimli “Kır Evi Boyama Yarışması” başlatılmış ve günümüze kadar gelen geleneklerden biri olarak hayat bulmuştur.
Varşova’dan 276 km uzaklıkta sizleri bekleyen cıvıl cıvıl bir köy var. Unuttuysanız içinizdeki yaşama aşkını, insanları sevme ve onlara inanma duygusunu, bu duyguları tekrar canlandıracak cıvıl cıvıl bir köy, Zalipie sizleri bekler.
“Bahar gelir kuzuları meleşir
Kurbağalar yazılarda dertleşir
Bülbüllerde gül dalında sevişir
Ben köyümün aşığıyım arkadaş.” (3)
Dr.Ahmet AYDIN
Kaynaklar:
1. Erdoğan Çalışkan / Şirin köyümün şiiri
2. Polonyadan.com
3. Mercan Danacı / Köyümün aşığıyım şiiri
·
4 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.