ya spinozacılık ya da felsefesizlik -hegel spinoza'dan bu denli etkilenmiş olan hegel'in özde bütün felsefesini o dönem alman idealistlerince ortaya atılan spinozacılık akımından hareketle oluşturmuş olduğunu söylesek hiç de abartmış olmayız. aslında aralarında fikri bir destek almak yok. işi güzelleştiren kısım da tam olarak burada başlıyor. çünkü spinoza'yı kendisine hedef seçip onu çürütmek için çabalaması hegel'i hataya sürüklemiş ve yanlış bir değerlendirme bütününe erişmiştir. dolayısıyla spinoza ilkel versiyonu iken varlık felsefesinin yanlış karşı çıkışıyla hegel ilk versiyonu oluvermiştir. yazarımız pierre macherey de tam olarak bu trajediyi anlatıyor bizlere. gerilimin özü ''panteizm'' düşüncesiyle ortaya çıkıyor. spinoza'yı dinsizleştiren sürecin yanılsamasından çıkarak bir değerlendirme yapmak gerekirse spinoza'nın tanrıyı evrenin kendisi sayarak her olgunun hiçliğini işlemiş olması oldukça radikal bir söylem dili oluşturdu yaşadığı dönem içerisinde. keza bunun yansımalarını da hayatını okuduğumuzda yaşadıklarıyla görebiliriz. ''her şey tanrıdır'' diyen spinoza tinsel anlamda tanrının kesin egemenliğini kabul etmiş ancak bu kabul ediş beraberinde soru işaretleri doğurmuştur. -ki bu da panteizmin çelişkisi olarak bilinegeliştir. bu sorunlardan bazıları her şey tanrıysa inanmayanların nasıl var olduğu? eğer tanrı nezdinde her şey hiç (yok) ise iyi ve kötü nedir, nasıl belirlenir? hegel ise burada spinozaya karşı çıkar ve oluşturduğu tözünde ''öznellik ve bireysellik'' eksik olduğunu söyler. dolayısıyla tözden özne ve birey türetmeye başlar. bu yüzden hegel, ''spinoza'nın takipçisi olmak, felsefenin temel başlangıcıdır'' diyerek dönemin panteizm-ateizm kıstasından spinozayı kurtarmaya çalıştığı ve ''tanrı kosmosdur'' fikriyle her şeyin onda eritildiği bir felsefenin insanın temel felsefi çıkış noktası olarak görürken spinoza'yı aşmak için de elinden geleni yapmıştır. burada bir dipnot: spinoza'yı aşabilen isim karl marks olmuştur. onu ise spinoza konusunda aşan isim tahmin edeceğiniz üzere nietzsche olacaktır. yazarın spinoza-hegel arasında başlayan ve nietzsche'nin güç istencine kadar uzanan bu müthiş felsefi tartışma sürecinin başlangıcını anlatıyor bize. marks'ın dediği gibi tez antiteziyle çatışıp sentezi ortaya çıkarıyor.

Hegel ve/veya SpinozaPierre Macherey · Otonom Yayıncılık · 20136 okunma

··

38 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Uğur De Molinari