özgürlük sosyolojisi/Andre Gunder Frank’ın Dünya Sistemi
Andre Gunder Frank’ın Dünya Sistemi'ne eleştiri:
Dünya sistemini dayandırdığımız Sümer toplumunun sermaye birikimini sağlayan ilk toplum olduğu açıktır. Dünya sistemin Sümer toplumundan günümüze ana nehir uygarlığı olarak kümülâtif bir birikim olduğu yaklaşımı da son derece doğrudur. Birikimin hegemonya-rekabet, merkez-çevre ve alçalma-yükselme biçiminde bir tarihsel sürekliliğe sahip olduğuna da katılıyorum. Birikimin gerçekleştiği üçlü sacayağı olarak ekonomik, politik ve ideolojik-ahlâki boyutları anlaşılır hususlardı. Üretim tarzından ziyade birikim tarzlarının önemi, hegemonik geçişlerin üretim tarzı geçişlerinden daha önemli sonuçlar doğurması da bu meyandadır. Andre Gunder Frank’ın Avrupa merkezli kapitalist dünya-sistem analizinde kapitalizmi dünya çapında gerçekleşen tek sistem olarak sunan Wallerstein’ı eleştirmesi yerindeydi. Avrupa uygarlığının istisnailiği çok abartılı bir yaklaşımdı. Kendisi belki de uç bir uygarlık olarak marjinal bile sayılabilirdi. Yine Frank’ın sosyalizm, kapitalizm, kölecilik ve feodalizm gibi temel
toplum-biçim kavramlarını ideolojik gerçekler olarak değerlendirmesi doğruya daha yakın yaklaşımdı. Bu kavramların toplumsal gerçekliği izahtan çok perdelemeye hizmet ettiğini söylemesi de yabana atılmaması gereken bir düşünce olup üzerinde durulmaya değerdi. ‘Farklılık içinde birlik’ arayışı çözüme katkı sunabilirdi ama yetersizdi. Yine tarihsel-toplum çözümlemesine daha zengin bir katkı sunduğu açıktı. Daha iyi ve güzel bir toplumsal yaşam için yanılma payı az bir sistem analizi olarak değerlendirmek durumundayım. Fakat en temel kusuru, sanki aşılamayacak kapalı bir çembersel döngü sunma riski taşımasıydı. Hegemonik iktidar sistemlerine bir kadermiş gibi yaklaşıyor; daha doğrusu, çıkışı diyalektiksel olarak göstermiyordu.
·
11 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.