Bir Müslümanın Gözünden Evrim Teorisi
YouTube kitap kanalımda Yuval Noah Harari'nin kitapları için hazırladığım okuma rehberini izleyebilirsiniz: ytbe.one/8wVLBr6aIg0
"Yaşamak için bir sebebiniz varsa her şeyle baş edebilirsiniz." Friedrich Nietzsche
Şimdi, başlığı gördün ve geldin. Bu yazının içeriğinde haliyle neler olacak diye merak ediyorsun. Hatta belki bir ateistsin ve bu yazıda geçen evrim ile ilgili düşüncelerin bir hatasını bulabilmek için ısrarla okumaya devam edeceksin. Belki de bir teistsin ve üstüne ayetler atılmasını, ayetler var ayetler!!!11 denmesini isteyeceksin. Eğer gerçekten bunları okumak istiyorsan, bunu başkaları benden çok daha iyi yapmıştır ve yapıyordur, emin olabilirsin.
Öncelikle bu çağda gerizekalı olmak çok kolay. Bence Tanrı'nın varlığına inanmak ya da inanmamak bir gerizekalılık göstergesi değildir. Tam tersine, Tanrı'nın varlığına inanan ya da inanmayan insanları gerizekalı olarak göstermeye çalışan insanlar gerizekalıdır. Nasıl? Gerizekalıception oldu değil mi böyle de, neyse... Biz konumuza geri dönelim.
Elimizde iki konu var, bunlardan birisi bilim, diğeri de din. Bunlar hakkında size detaylı yorum yapabilecek kapasiteyi kendimde göremiyorum. Yani bu konuların uzmanı değilim. Evrimsel biyologlar, ilahiyatçılar ve bu konunun eğitimini alanlar zaten size yeterince bilgi sağlayabilir bu konuda. Fakat sadece inandığım ve kabul ettiğim bazı çerçeveler var. Biz de zaten bu sitede bunun için yok muyuz? Farklı çerçevelerden bakıp başka bakış açılarını görebilmek ve düşünce yelpazemizi genişletebilmek için... O zaman başlıyorum.
Aslında ne bilimin ne de dinin birbirinin doktrinlerini çürütmeye niyeti var diye düşünüyorum. Bu ikisi de zamanında kozmik ve fizik dünyası hakkında araştırmalar yapıp da bu çalışmalarını yapmaya onu teşvik edenin Allah ve Kur'an olmasını belirten İbn-i Heysem gibi aynı elimizde tuttuğumuz iki adet kelime gibi. Bilim, bir gözlemden sonra yapılan bir diğer gözlemin önceki gözlemi yanlışlayabileceği, geçici olup zamanla sınırlı olan ve değişime bağlı ilerleyen bir dal olduğu için güzeldir zaten. Din ise değişmeyen sürekli bir olgudur, zamandan bağımsızdır ve sürekli, sonsuz bir bilgidir.
Örnek verecek olursam; annemizin bize yaptığı bir kek düşünürsek, bilimi bu kekin "nasıl" yapıldığıyla, içindeki bileşenleri, kaç derecede pişirilip, pişirme süresinin ne kadar sürdüğünü belirtmesiyle açıklayabiliriz. Fakat bilim "neden" sorusuna bir çalışma alanı olup çerçevesi ve metodu olduğundan dolayı cevap vermez. Annemin keki neden yaptığını bilimle açıklayamam. Peki, bilim bunu açıklamak ister mi zaten? Hayır kardeşim, sana pilot kalemle Allah'ı kanıtlamayacağım, dur.
Yuval Noah Harari'ye göre bu sorunun cevabı hayır. Hatta zaten onun da dediği üzere "Evrimin amacı yoktur." (s. 153) Hatta yine onun da dediği üzere "İnsanlar belirli bir amacı olmayan ve körlemesine ilerleyen evrimsel süreçlerin sonucudur. (...)" (s. 382) Peki, Sapiens yani insan bunun neresinde? Evrime göre amacı olmayan ve hiçbir zaman da olmayacak bir dünyaya, amacı olan şeyler bırakabilmek isteyen bir türdür Sapiens.
"Bir amaca bağlanmayan ruh, yolunu kaybeder; çünkü, her yerde olmak hiçbir yerde olmamaktır." Montaigne
"Bir amaç ve içinde bu amaca ulaşma isteği olmadan hiç kimse yaşayamaz." Dostoyevski
Evet, evrim teorisine biraz edebiyat gözüyle bakıyoruz gördüğünüz gibi. Ama mantıken düşünecek olursanız, teist ve yaradılış yanlısı insanlar Dostoyevski'yi Allah'ın yarattığını düşünürken, evrim teorisi yanlısı insanlar da Dostoyevski'nin atasının, 2,5 milyon yıl önce Doğu Afrika'da Güney Maymunu anlamına gelen bir maymun cinsinden evrimleştiğini düşünüyor. Belki Montaigne, Darwin'in doğumuna yetişememişti fakat Dostoyevski, Darwin ile aynı çağda yaşadı. Yaşamda tutunma pahasına dünya yaşamı için bu ürünlerini verdi ve göçtü gitti. Acaba Dostoyevski evrimi "kabul ediyor muydu?" Farkındaysanız, kabul etmek eylemini kullandım. Şimdi bu konuya geçelim.
Evrim teorisi bilimdir, buna inanmazsınız, kabul edersiniz veya etmezsiniz, bu sizin tercihiniz. Din ise bir inançtır, buna da inanırsınız ya da inanmazsınız, bu da yine sizin tercihiniz. Mesela geçen İhsan Oktay Anar'ın dediği bir cümle vardı ya : "Ben inanmayı değil, bilmeyi tercih ederim." Etsin kardeşim, bundan bize ne? İncelemenin başlarında dediğim konu olan bilim ve dinin konusu bu. Alanında uzman kişiler zaten konuşuyor, ama şunu da söyleyeyim... Bir inanç da bilgisiz olmamalıdır, eğer bilgisiz bir inanç varsa orada körü körünelik de vardır. Bir şeye inanıyorsan da inanmıyorsan da altında mantıklı nedenlerin olsun. Mesela ben evrim teorisindeki tesadüfün birbiri ardınca gelen tesadüflerin bir araya gelip tesadüfleri oluşturmasını kabul etmiyorum. Zaten bilim de salt rastgelelikle ilerlemez fakat sonuçta evrimin altyapısında amaçsızlık ve rastgelelik vardır. Evrim, amaçsız olmasıyla evrimdir.
Yine de evrim teorisi meraklıları için geçen gün evrimsel biyolog Ergi Deniz Özsoy'un Twitter'da yayınladığı kitap listesini paylaşmak istiyorum burada:
1-Evrim Nedir? -Ernst Mayr
2-Evrim Neden Gerçektir? -Jerry A. Coyne
3-Üçlü Sarmal -Richard Lewontin
4-Biyoloji Budur- Ernst Mayr
5-Atalarımızın Hikayesi -Richard Dawkins
6-Evrim: Çok Kısa Bir Başlangıç(baskıda)- Brain ve Deborah Charlesworth
7- Evrim mi Yaratılışçılık mı? - Eugenie Scott
8-Evrim: İnsanın Kökenini Çözme Hikayesi -Tamer Kaya
9-Evrim Kuramı ve Mekanizmaları - Çağrı Mert Bakırcı
10-Evrimsel Biyoloji Yazıları - Ergi Deniz Özsoy
Bunlarla birlikte bence bütün kutsal kitapları da okumalısın, en azından Avesta, Tevrat, İncil, Zebur, Kur'an-ı Kerim gibi kutsal kitapları kesinlikle okumalısın. Bunun yanısıra teizm görüşüne bağlı ilerleyen Hay bin Yakzan, Dine Karşı Din, Hakikatin İzinde gibi kitapları ve panteist filozof Spinoza'nın Etika kitabını öneririm. Kimsenin sizi bir şeye inandığınız için, bir şeyi kabul ettiğiniz için gerizekalı olarak etiketlemesine izin vermeyin. Pek çok konuda uzman değiliz ve yapacağımız tek şey o alanda uzman olan insanların görüşlerini okuyup belki de onlarla birlikte yolumuzu çizmek. Bu isterseniz amaçsız ve körlemesine ilerleyen bir evrim yolu da olabilir. İsterseniz de hayatınıza anlam ve mana katmak için daha manevi yollar tercih edebilirsiniz, bu tamamen size kalmış. Sadece şunu bilin, bugüne kadarki pek çok bilim adamı da ateistti ve bu dünyaya bir şeyler bırakmak için savaştı. Bu dünyanın daha iyi kalabilmesi ve daha uzun yaşayabilmesi için hayat kalitelerimizi yükseltecek icatlar yaptılar. O zaman bir de siz hangi kitabı okuyun biliyor musunuz? 
İslam'da Bilimin Yükselişi ve Çöküşü
Hayvanlardan Tanrılara: Sapiens kitabı da bunları anlatıyor zaten. Bu noktada size de bu soruları sormam gerek...
İnsan türü nereden geldi ve nereye gidiyor? Bu gidişin sonu nereye varacak? Avcı ve toplayıcı olarak başladığımız hayatlarımızda yoksa biz insanlar mı avlanıp toplanacağız? Salt daha tembel olabilmeniz için hayatınıza eklenen kolaylıklar olan icatları ne kadar yerinde kullanabiliyoruz? Başta ayet paylaşmayacağım demiştim fakat İnşirah Suresi 7. ayeti bence her dinden, her inançtan, herhangi bir bilgiyi kabul eden insanlara yöneltebiliriz:
"O hâlde boş kaldığın zaman, hemen (başka bir işe giriş) yorul!"
Einstein da boş kaldığı zaman yoruldu. Nietzsche de boş kaldığı zaman kafasını yordu, Tanrı düşüncesini öldürdü. Ama en azından yoruldu ve çalıştı! Darwin de boş kaldığı zaman yoruldu ve Galapagos adasına giden ekipte yer aldı, belki bu dünyaya farklı bir düşünce ekleyeceğini düşünüyordu ve başardı da. Daha pek çok yorulan kişi var, bunların arasında da zamanın büyük bölümüne hakimlik kurmuş olan Bereketli Hilal bölgesinin hükümdarlığının yavaş yavaş ellerinden gitmesine sebep olan değişim, Coğrafi Keşifler var. Belki de Cortes ya da Pizarro, Aztekler ya da İnkaları işgal etmeye gitmeseydi şu an Amerika adlı bir kıtayı tanımıyor olabilirdik... O yüzden sen şu kitabı da oku bence:
Tüfek, Mikrop ve Çelik
İnsan, tanınması gereken ilk coğrafyaydı. Biz ise onu en sona bırakıyoruz. Bu yazıyı okuyan sen, hangi inançtan olursan ol ve hangi düşünceyi savunursan savun... İnsan türünün bu freni boşalmış haliyle gidişine hangi bireysel çözümlerle engel olabiliyorsun? Yoksa sen de mi amaçsızlık ve rastgelelik akımına kapılıyorsun? E o zaman neden Tanrı'ya inanmayan bilim adamları da her şey amaçsız yaaauu bırakalım gitsin deyip her şeyi koyvermedi? Benim kendi çapımdaki bireysel çözümüm köy okullarına kitap hediye etmek mesela, hayatımı buna göre çizeceğim ve muhtemelen de 70 80 yaşına kadar yaşayabilirsem 14,5 milyar yıllık evrende küçücük bir noktaya değmiş gibi sayacağım kendimi. Bireysel çözümlerin ve çalışmanın dini, dili, ırkı yoktur, bunu sen kendi başına da yapabilirsin.
Cehaletimizi kabul edelim, "Bilmiyorum" demeyi öğrenelim ve bu bilmemezlik bize yeni bilgilerin kapısını açsın. Her görüşten kitap okuyalım, kitap ırkçısı olmayalım, bir Müslüman iken evrim teorisi kitapları ya da bir evrimsel biyolog, evrim teorisi savunucusu bir ateistken de teizm kitapları okuyalım. Karşıt görüşleri bilelim, bilelim ki Türkiye adı verilen bu simülasyonda bir ortamda görüşlerimizi sakince ve mantıklı nedenlerle birlikte sunabilelim. Anlaşılması zor olan bir şey söylemedim değil mi?
Vay vay vay... Oğuz ne güzel bir incelemedir bu! Ellerine sağlık. Özlemişim aklı selim cümlelerini doğrusu. İşte doğru bakış açısı budur. Hayranlıkla okudum yazdıklarını...
Bu çağda gerizekalı olmak gerçekten de çok kolay. Ve gerçekten de Tanrı’nın varlığına inanmak veya inanmamak bir gerizekalılık göstergesi değil. Gel gelelim günümüzde insanların bakış açısı bunun tam tersi... İnanan insanlar için inanmayanlar; inanmayan insanlar için ise inanlar gerizekalı olarak niteleniyor. Oysa inancın zeka ile hiçbir ilgisi yok. Başkalarını gerizekalı diye niteleyen şimdinin ultrazeki insanları, atalarının zamanında saçma sapan şeylere taptıklarından haberdar mı acaba? :)
İbn-i Heysem mevzusunda hala farklı düşünüyoruz ama. Tekrar ediyorum, bence din ve bilim aynı elimizde tuttuğumuz iki adet kelime değil. Bence iki farklı elimizde tuttuğumuz iki farklı kelime... :)
Tekrardan eline sağlık. Umarım yazdıklarını dikkatlice okuyan ve bu dikkatlice okuyanlardan da okuduğunu anlayan birkaç kişi dahi olsa onlara cümlelerinle ulaşabilirsin.
Teşekkür ederim bu güzel cümleler için Semih, bana yorum yazıp zahmet etmişsin keşke bu düşüncelerinin sendeki karşılıklarını ya da başka kitaplar hakkındaki incelemelerini de okuyabilsek. Benden çok eminim ki senin yazıların daha çok özlenmiştir. :)
Farklı düşünüyor olmamız benim çok hoşuma gidiyor açıkçası, çünkü aynı şeyleri sevmek ve aynı şeyleri kabul etmek zorunda olmamanın bilincinde insanlarız. Sanırım bu bile, bu önyargılı ve birbirini linç etmeye çalışan çağ için çok değerli bir davranış biçimi olsa gerek.
Güzel desteğin için teşekkür ediyorum tekrar, sevgilerimle dostum.
Konu hakkında birikimimin arttığı şu sıralarda tekrardan okuyayım dedim yazını. İncelemede itiraz edeceğim yalnızca bir nokta var: Evrim teorisi elbette bilimdir. Ancak bilimsel bilgiler de dahil her türlü bilgi için bir "inanç" söz konusudur. Örneğin dünyanın yuvarlak olduğuna inanmayan birisi için uzaydan çekilen görüntüler "bilgi" yerine geçmez.
Düşüncelerini, özellikle böyle bir konuda, korkusuzca yazman müthiş bir şey. Tekrardan tebrik ve teşekkür ederim.
Yorumun için teşekkür ederim Zeynep, senden de bu konuda incelemeler bekleriz. :)
Dediğini anladım ayrıca, bilgi ve inanç birbiri içine geçmiş kavramlar zaten. O yüzden din ve bilimi aynı potada değerlendirmeyi seviyorum ben de.
Herkes dünyayı az ya da çok değiştirmeye çalışmalı mıdır Oğuz? Yoksa bu asgari olarak belli bir kesimin mi işidir? Şahsen ben dünyayı değiştirmekle pek ilgilenmiyorum. Onu anlamakla ilgileniyorum. Dünyayı değiştirmeye minicik de olsa katkı sağlamış olabilecek yaptığım şeyler olsa bile benim motivasyonum değiştirme amacından kaynaklanmıyor. Dünyayı değiştirmek için yaptıklarına saygı duymak ve takdir etmekle beraber sorduğum sordulardaki fikrini merak ediyorum.
Albert Camus de sizin gibi düşünürdü zaten, dünyayı değiştiremeyeceğinin farkında olup yüklenen görev ne ise ondan devam etmeyi tercih eden bir Sisifos mitinden saçma adlı tasarıma ulaşmıştı.
Ben de dünyayı değiştiremem, bunu çok özel kişiler başarabilir zaten. Yani Bill Gates, Elon Musk, Einstein gibi bilim insanlarından bahsediyorum. Bunların tırnağı bile olamayacağım fakat kendi adıma inandığım ve amacımı yönelttiğim çeşitli şeyler var. Bin insandansa bazen bir insanın bile görüşlerini değiştirebilmenin çok değerli olduğuna inanıyorum. Etrafımızdaki dış dünyayı olmasa da bir insanın iç dünyasını değiştirebilmek diğer her şeyden değerlidir bence. Zweig’ın Olağanüstü Bir Gece kitabındaki gibi.
Ayrıca Capra’nın Şahane Hayat filmini izlemenizi isterdim, bu yorumunuzla çok paralel bir filmdir zira.
1 next answer
Tarafsız ve farklı bir bakış açısına sahip bir inceleme olmuş. "Evrim teorisini biraz edebiyat gözüyle baktım..." cümlesini görünceye kadar, bu ne böyle... Dostoyevski, Kafka, Tolstoy vb. Bu edebiyat mı, yoksa bilim kitabı mı diye kendi kendime yemekteydim. :) Çünkü ben edebiyatın edebiyat, bilimin de bilimsel olarak ele alınmasından yanayım. Belkide ben bilimi edebiyattan daha çok sevdiğim için. Ama bu sitenin çoğunluğu edebiyata daha yatkın olduğu için daha mantıklı olmuş. Nöronlarına sağlık... :)
Bu kitabın arkasından Carl Sagan'ın Kozmos ve Mavi Soluk Nokta kitaplarını okuyabilirsin. Bunlarda sana çok şey katacaktır. Emin olabilirsin. 
Kozmos - Evrenin ve Yaşamın Sırları
Soluk Mavi Nokta
Ve bunları da mutlaka izlemeni öneririm...
Carl Sagan'ın Efsane "Soluk Mavi Nokta" adlı konuşması: youtu.be/ZR6HzbZmAcI
Home (Yuva) belgeseli: youtu.be/rurtJhnEkTE
Evet aslında, kurmaca alanı kurmaca kitapların işi ve kurgu dışı da kurgu dışı kitapların işi. Fakat bunları birleştirip bu şekilde sunmak nedense benim hoşuma gitti. Bu güzel ve verimli yorumun için çok teşekkürler Mustafa, paylaştıklarına bakacağım mutlaka.
Bu yorum görüntülenemiyor
"İnsan tanınması gereken ilk coğrafyaydı." İncelemen o kadar güzel olmuş ki bir solukta okudum çok teşekkürler bu güzel yazı için
Bu kitap yorumu okuduğum yorumlar içinde en iyisiydi. Sahip olduğunuz bu bilgi birikimi için sizi gönülden tebrik ederim. Bir miktar da kıskandığımı söylemeliyim. Kafamda toparlayamadığım her şey hatta daha fazlasını söylemişsiniz. Emeğinize sağlık.
vaktinizden ayırıp da okuduğunuz ve değerli görüşlerinizi belirttiğiniz için teşekkür ediyorum. bilmukabele 😌
hani bir kitap okursunuz tek bir cümle aklınızda kalırya bu yazıda aklımızda kalan en güzel cümle:"Bu çağda gerizekalı olmak gerçekten de çok kolay. " .. Aslında bilimle ugrasanlar bilimi, teoloji ve felsefeyi okuyarak ilerledikleri aşikar ama Türkiye adı verilen simülasyondaki sorun din ve dine eğimli kitlenin din dışında hiç bir şey okuyumuyor olması. ve okumadıkları evrim, etik felsefesi, büyük patlama, kuantum alan teorisi gibi kavramlardan cok uzak olmaları.
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.