Nutuk'un ilk sahifesi aşağıdaki sözlerle açılır:
"Samsun'a çıktığım gün umumî vaziyet ve manzara. 1919 senesi Mayıs ayının 19uncu günü Samsun'a çıktım. Vaziyet ve manzarai umumiye:
Bu girişten hemen sonra Atatürk, Samsun'a ayak bastığı an karışısında duran ve yurdu kurtarmak ile ilgili gözlemleri sıralamaktadır. Bu sıralamayı da son derece metodik bir şekilde, alt başlıklara ayırarak yapmakta; gerekli yerlerde, söylediklerini belgelemek için vesikalara atıf yapmaktadır. Bu vesikaların kopyaları, aynen her hangi bir tarih araştırması kitabında olacağı şekilde, eserin sonundaki bir kısımda toplanmıştır.“