HER MİLLETİN MUTLAKA SÖZLÜ BİR EDEBİYATI VARDIR. SÖZLÜ EDEBİYAT BİR DİLİN BİNLERCE YILLIK HAFIZASIDIR, BİR KÜLTÜR HAZİNESİDİR; BİR MİLLETİN GEÇMİŞİ, KAİNATA, DÜNYAYA,HAYATA, OLAYLARA BAKIŞ AÇISIDIR. Kürtlerde de çok zengin bir sözlü edebiyat hazinesi mevcuttur; milyonlarca hikaye, masal, ağıt, ninni, destan, bilmece, tekerleme ve daha bir sürü. Hemen her köyde, her ailede mutlaka düşünmeden, kaleme sarılmadan anında doğaçlama ama edebi bir şekilde türkü, destan söyleyebilen, masal hikaye anlatabilen, ağıt yakabilen, her gördüğü şeyle ilgili kafiyeli, redifli (kafiye ve redifin ne olduğunu bilmeden) şiir, tekerleme, bilmece söyleyebilen onlarca insan vardır. Öyle ki elektriğin olmadığı yegane meşgalenin geçim derdiği olduğu o uzun kış gecelerinde (büyük küçük kadın erkek herkes) mutlaka köydeki, mahalledeki bir evde toplanılır, saatler boyu masal, hikaye, destanlar okunur, türküler söylenir. Böylelikle bu eşsiz hazine yüzlerce, binlerce yıl kuşaktan kuşağa günümüze aktarıla gelmiştir. Her türkü, her destan her ağıt bir hazine barındırır bağrında; tarih barındırır, felsefe barındırır, tasavvuf barındırır, inanç barındırır, zihniyet barındırır. Kürtlerde bu sözlü geleneğin en önemli ürünü DENGBEJLİK GELENEĞİDİR. Yüzyıllardır süre gelen DENGBEJLİK tamamen doğaçlama olarak aşk, savaş, kahramanlık, deprem, sel, göç, yergi ve daha bir sürü konu üzerine söylenen uzun manzum ürünlerdir,- bu ürünlere Kürtçede Stran denilir.- DENGBEJLİK Kürtlerde o kadar sevilir ki her aşiretin, her beyin, her ağanın hatta her köyün mutlaka dengbeji/dengbejleri olur; bu dengbejler ister yaylada, ister ovada, ister savaşta, ister newrozda kısacası hayatın her alanında mutlaka en başa oturtulurdu, himaye edilirdi. Özellikle Dengbejlerde atışma çok sevilirdi, öyle ki Beyler, ağalar dengbejlerini aynı divana getirir ya da farklı bölgelerdeki dengbejler aynı divana gelip birbirlerine üstünlük sağlamaya çalışırlardı, bu atışmalar kimi zaman günleri hatta haftaları bulurdu. Günümüzde de çok aktif olarak devam eden bu gelenek sadece kürtlerde değil komşu halklar Türklerde, Ermeniler, Farslar ve Araplarda oldukça sevilmiştir. (Tabi olumsuz durumlarda olmuştur, zira 1960-70 li yıllarda onlarca "Stran" Türkçeye çevrilerek müzik severlere sunulmuştur, tabi kaynağı belirtilmeden. Özellikle İbrahim Tatlısesin şarkılarının çoğu Dengbejlerin söylediği bu stranlardan alınmadır. Ve daha nice stran bu şekilde çevrilmiştir.) İNCELEMESİNİ YAPTIĞIM BU KİTABIN KONUSU DA EVDALÊ ZEYNİKÊ DİR, YANİ DENGBEJLERİN ŞAHI. KİTAP EVDALE ZEYNİKE NİN HAYATI İLE İLGİLİ BİLGİLERİN HANGİ ZORLUKLARLA TOPLANDIĞINI, EVDALE ZEYNİKENİN AİLESİNİ, AŞİRETİNİ VE NERDEN GELDİĞİNİ, DENGBEJLİĞE BAŞLAMASINI VE DAHA SONRA YAŞADIĞI ATIŞMALARI VE ÖNEMLİ OLAYLARI, BU OLAYLARLA İLGİLİ EVDALE ZEYNİKENİN SÖYLEDİĞİ STRANLARI ANLATIYOR. ESERİN DİLİ KÜRTÇE OLUP KİTABIN SONUNDA DA KAYNAK KİŞİLERİN EVDALE ZEYNİKE İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİNE, ANILARINA YER VERİYOR. KİTAPTAN ÇIKARILABİLECEK BİR DİĞER ÖNEMLİ NOKTA DA EVDALE ZEYNİKEDEN SONRA GELEN DENGBEJLERİN BÜYÜK ÇOĞUNLUĞUN ONUN YOLUNDAN GİTMİŞ OLMASIDIR.. BUNLARDAN EN ÖNEMLİSİ DE ŞAKİRO. EVDALE ZEYNİKENİN SADECE ADINI BİLİYORKEN ARTIK HAYATINI VE STRANLARINI BİLMEK ÖNEMLİYDİ. DEĞERLİ YAZARA BİN BİR ZORLUKLA BU BİLGİLERİ BİR ARAYA GETİRİP BİZE ULAŞTIRDIĞI İÇİN MİNNETTARIM. BİR HATAM OLDUYSA AFFOLA, HERKESE İYİ OKUMALAR...

Evdalê ZeynikêAhmet Aras · Nûbihar Yayınları · 201851 okunma

··

70 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.