Gerçek ortaçağ dünyasında Şeytan neyin yerini tutuyordu? Yer-
yüzündeki kayıp ruhları kim yargıladı, ayırdı ve cezalandırdı? Ce-
vap, Engizisyon mahkemesi, İmparatorluk'a ve Papa'ya ait güçler.
Her ne kadar Aries, Kıyamet Günlerinin "ahiretbilimden yargı me- .
kanizmasının lehine" değiştiğini söylese de, ona göre asıl itici güç,
sapkınları avlama ve engizisyon faaliyetlerinden çok, ortaçağ dün-
yası genelinde yükselen kanunlara bağlılık bilinciydi. 147 Sapkınlar
Şeytan'ın kullandığı araçlar olarak tanımlanmıştır ve düşen melek-
lerle şeytanları gösteren bazı ilk temsillere sapkınların yüzlerinin
çizilmiş olması da mümkündür. Ama bu Kıyamet Günü'nün Şey-
tan'ı için doğru olamaz, çünkü orada Şeytan Tanrı'nın kullandığı
bir araçtır. Ne Katharlar ne de Yahudiler lanetlileri cezalandırmış-
tır. Giotto'nun Kıyamet Günü'ne döndüğümüzde, Şeytan'ın işken-
ce etmek için kullandığı aletlerin, sapkınları cezalandırmak için
kullanılan aletlerle aynı olduğunu görürüz.