Tolstoy’un başarısı ya da büyük insanlığı bu romanın neresindedir? Gerçi yazarlar böyle olmayıp ne olacaklar ki değil mi? Tolstoy’un en iyi özelliği insanın en büyük özgürlüğünün başka yaşamları da kabul edip saygı göstermesine inanmasıdır. “Hacı Murat gerçek bir kişiliktir ve Çar ya da o günkü Rus devleti resmi söyleminde bir tür katil, canidir. Tolstoy romanda Hacı Murat’ın gerçek amacını ve yapmak istediklerini kurarken, devletin Hacı Murat’a karşı gücünün farkındadır. Devletlerin fiziksel gücüne hiçbir insan hiçbir kahraman dayanamaz. Cervantes bunu bildiği için Don Quijote romanıyla dolaylı olarak kahramanlığın parodisini yapmıştır. Tolstoy da Hacı Murat’ın Rus devletine bakışını olması gerektiği gibi anlatabilmiştir. Bu kusursuz bir dengedir. Bir Rus olan Tolstoy’un, bir Rus olduğunu vurguluyorum çünkü Tolstoy’un bunu önemsediğini, Çehov’un kendisine tam bir Rus olduğunu söylediğini biliyoruz. Romanı bitirdikten sonra Tolstoy’un Hacı Murat’a bakışını içimde şöyle kuruyorum: “Bu tıpkı kendi ailemiz için bir tür öfke kaynağı olan bir başka aileyi, günün birinde kendisi ve ailesinin de bu aile için bir nefret kaynağı olduğunu bilmesinin yanında kimin haklı kimin haksız olduğuna bakmaksızın, bu insanlık durumunun “nasıl’ını” göstermek için hakim bir konumda değil de iki aileye eşit, denk bir yerden ama bunu gördü diye de kendisini bir karar verme, bir karara varmak için bir yol olarak görmemesi gerektiğinin de farkında olmaya erişmeye benzer. Bundan sonra da kavrayacağı şeyin bu dengeyi birine ya da birilerine sadece anlatarak olamayacağını anlaması olacaktır çünkü ancak yazı bunu bu dengeyi kurabilir.” Bir okur olarak Hacı Murat romanı için söyleyeceğim belki de sadece bu maddedir. Ama yine de bu maddenin öteki maddelerle bir bağının olmadığını söyleyemem.”

Hacı MuratLev Tolstoy · Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları · 201914bin okunma

··

176 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.