Genelde bilinçli çıkarımlar yapmayız ve bir şeyin üzerine cila çekip direkt sonuca atlama arzusu bitiş çizgisine yaklaştıkça daha da güçlenir. Kendiliğimizden ürettiğimiz hikayeler o kadar büyüleyicidir ki, onları görmezden gelmek ya da aksini iddia etmek bize zor gelir. Bize yegane yanıta ulaşana kadar bütün alternatifleri tek tek irdelememizi, önemli olanı ikincil olandan, olası olmayanı imkansız olandan ayırmamızı dikte eden sistematize edilmiş Holmes sağduyusunun önüne set çeker. · Ne demek istediğimizi basit bir örnekle açıklamak için şu aşağıda verdiğim sorulara bir bakın. Sizden aklınıza gelen ilk cevabı bir kenara yazmanızı istiyorum. Hazır mısınız? 1. Bir beyzbol sopasıyla bir tane topun maliyeti toplamda 1,10$. Sopa toptan 1,00$ daha pahalı. Topun fiyatı nedir? 2. 5 makine 5 dakikada 5 parça üretiyorsa, 100 makinenin 100 parça üretmesi ne kadar sürer? 3. Bir gölün üzerinde küçük bir nilüfer öbeği var. Bu öbeğin büyüklüğü her gün iki katına çıkıyor. Bütün gölün nilüferle kaplanması 48 gün sürüyorsa, nilüferlerin gölün yarısını kaplaması kaç gün sürer? Az önce Shane Frederick'in Bilişsel Yansıma Testi'ne (CRT-Cognitive Reflection Test) katılmış oldunuz. Sizin de çoğu insandan bir farkınız yoksa muhtemelen şu cevaplardan en az birini yazmış olmanız gerek: birinci soru için 0,10$; ikinci soru için 100 dakika ve üçüncü soru için 24 gün. Ve bu cevapların hepsi yanlış. Fakat yanlış cevabı vermiş olsanız bile sanmayın ki yalnızsınız. Bu sorular Harvard'lı öğrencilere sorulduğunda doğru cevap ortalaması 1,43'müş. (Öğrencilerin yüzde 57'si ya sıfır ya da sadece bir doğru cevap verebilmiş.) Princeton'da da hikaye aynı: 1,63 doğru ortalaması ve sıfır ya da bir tane doğru cevap bilen yüzde 45'lik bir kesim. Hatta MIT'de bile skorlar mükemmel olmaktan çok uzakta: Ortalama 2,18 doğru, neredeyse çeyreğe yakın, yüzde 23'lük bir kesim de ya hiç ya da bir tane doğru bilmiş. Bu "basit" problemler anlayacağınız hiç de ilk bakışta göründükleri kadar apaçık değiller.
164 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.