Güzellik dediğiniz şey nedir?
Çirkin olamayan bir kadın güzel değildir diyor Karl Krauss. Peki gerçekten öyle mi?
Düzgün, bayağı bir simetriye sahip olan birisini düşünün... Güzelliği elbette dikkat çekmeyecektir. Şöyle ki; çok seyirlik bile olsa tamamen düz bir ovanın insanı kendisine odaklayan bir yönü yoktur. Oysa çalı çırpı içerisinde hapis kalmış bir parça yeşillik nasıl da dikkat çeker. Belki vahalar bu sebeple efsanevidir. Izdıraba eş görülen kum çölünün ortasında bir parça yeşillik ve bir kaç tane ağaç nasıl da güzel görünür insana. Felsefenin kuru odununu elime alıp konuşmam gerekseydi, herşey güzel olsaydı güzellik diye bir şey olmaz derdim. Ki aynı şey çirkinlik için de geçerlidir...
İşte insanda da durum aşağı yukarı budur. Ölçüsünce her şeyden biraz serpiştirilmiş, kararlı bir yüz insana güven verir. Oysa alelade bir yüzde belirmiş çok güzel bir çift göz... İşte bu güzelliktir. Güzelliğin belirmesi için, çirkinlik de lazımdır.
Gelgelelim idealist Helenlere ki onlar, çıtayı arşa çıkarmışlardır. Onlara göre, mutlak güzel; dışsal olarak güzel ve ruhen iyi olandır. Dışta ve içte kusurdan uzak olan bu idealarına da kalos kagathos demişlerdir. Ama tuhaf bir şekilde, bu sıfatı genç erkeklere yakıştırmışlardır. Meydanlara diktikleri nü erkek heykelleri tesadüfi değildir yani.
Büyük filozof İbn Arabi ise konuya Helenlere göre tersten bakmıştır. O'na göre alemde en güzel olan şey kadındır. Hatta tecelliyatın en mükemmel şeklinin kadında görülebileceğini de iddia etmiştir. O konu biraz derinlere doğru gidiyor, bu konuya devam edeyim.
Güzellikten bahsedip de Arthur Shopenhauer'dan birşeyler söylememek de olmaz şimdi. Shopenhauer, konuya genetik diyemiyorum ama tam anlamıyla olmasa da antropolojik olarak bakmıştır. Nedir bu bakış?
Türler ve de insanlar, neslin devamlılığı ve mükemmelliği için kendileri için en hibrit tipi beğenirler. Burnu uzun olana göre güzel; burnu kısa olandır, esmere göre ise beyaz tenli birisi güzelliğin tanımıdır. Böylece zıt kutuplar birbirlerini çekerek, onlardan dünyaya gelecek neslin standart olması amaçlanmıştır. Amaçlayan kim? Doğa... Devamı Aşkın metafiziği'nde.
Bir de doğa demişken, panteist gözlemcilere de biraz değinmeliyim. Onlara göre doğa, tüm ihtişamıyla en güzel olandır. Diğer güzellikler onun yanında yansıma hükmündedir. Falan...
Sevgiye dair bilinen en eski kitap olan güvercin gerdanlığı'nda da güzellik üzerine anektodlar yer almıştır ama günümüz insanına göre fazla ruhani kaldığı için değinmeyeceğim. Sahi günümüz insanına göre güzellik nedir? İşte bunu tek kelimeyle özetleyebilirim: erotizm! Freud bunu gayet açık bir şekilde ifade edebilmiştir ama kader ağlarını Freud için de örmüş ve Freud, gayet emin bir şekilde yargı dağıttığı koltuğunda aşık olmaktan kurtulamamıştır. Neyse o da ayrı bir mevzu.
Kitaba girersek -ki çok uzattım artık girmeliyim- eserin bir dialog olduğunu belirtmeliyim. Sokrates ve Phaidros arasındaki beyin fırtınası kısa ve "felsefi bir dille" anlatılmıştır. Pek çok düşünürün sevgi ve aşk arasındaki farkı belirtme ihtiyacı bu eserde de gözden kaçmamaktadır. O dönemin binlerce felsefi sorusundan birisi olan, iyilik aşık olana mı yoksa olmayana mı yapılır? Sorusu da her iki açıdan akıllıca işlenmiştir. Oldukça kısa, hacimsiz bir eser, kısa okumalar için tercih edilebilir gibi. Keyifli okumalar dilerim şimdiden.
