Yozgatlı İhsan Efendi... Nurlu bir sima, Mısır' da gönüllü vatancüda bir alim ve Akif' in tabiriyle "demir kasa kadar sağlam" bir adam. Bu kitap Ekmeleddin İhsanoğlu' nun 17 yaşına kadar babasıyla geçirdiği günlere dair anıları ile babasının arkadaş ve akrabalarıyla yaptığı sohbetlerden, babasının öğrencisi olmuş (Ali Ulvi Kurucu gibi) zatların yayınlamış yahut yayınlanmamış hatıratlarından derlenerek yazılmış bir eser. Kitabın yaklaşık beşte dörtlük kısmı Yozgatlı İhsan Efendi kimliği, ailesi, eğitimi, seciyesi.. gibi konulara değinirken, çok küçük bir kısımda da Akif' ten, Akif ile dostluğundan ve Kur'an Meali ile olan alakasından bahsediliyor. Akif ile olan münasebeti kısa sayfalarda yer bulmuş olsa da; Akif' in meale emanetçi olarak İhsan Efendi' yi neden seçtiği, bu münasebetin nasıl başladığı, asıl geriye kalan uzun sayfalardan anlaşılmaktadır. Yozgatlı İhsan Efendi ile Akif' in tanışıklıkları İstanbul' da Kelami Dergahı' na kadar uzanmaktadır. Dergah' ta başlayan bu tanışıklık 1924 yılında Mısır' a giden vapurda daha da perçinlenecek, Hilvan ve Kahire arasında yazarın da ifadesiyle "...dostluk anlayışının temelindeki müştereklik, seciyelerinin benzer olması ve birbirlerine karşı olan sevgi ve saygı anlayışıyla geçen zaman içinde fikirlerde de bir beraberlik bulunmasından" ötürü artarak devam edecektir. Bu dostluk yaşa takılmayan bir dostluktur. 22 yaşında Mısır' a eğitim için giden genç Mehmed İhsan için Akif neredeyse genç İhsan' ın babası yaşında bir adamdır. Mehmed İhsan' ı Akif' e bağlayan bir diğer unsur da edebiyattır. Akif' in çoğu şiirini ezberine alan İhsan Efendi "alim" olmaları için yetiştirdiği, şiir kabiliyeti görüp de özel olarak edebiyat dersleri verdiği öğrencilerine de Akif' i okumalarını salık vermekte, ve bu okumaları mutlaka bir kamus yardımı ile yapmaları hususunda da onları tembihlemektedir. Dilde sadeleşme hareketlerine karşı İhsan Efendi "Şairin bilinmeyen ruh haliyle yazdığı, kelimelere farklı anlamlar yüklediği şiirlerin kamussuz anlaşılamayacağını" savunmaktadır. Bu dostluk kısa süren bir dargınlıktan sonra yine eskisi kadar sağlam devam edecek, İhsan Efendi hatırında ve çalışma odasının duvarında Fatih(yüksek ihtimalle) portresinin hemen altında Akif' in bir fotoğrafını tutmaya devam edecektir. İhsan Efendi' nin 1961 yılındaki ölümüne değin bu fotoğraf yerini daima koruyacaktır. Akif Mısır' da iken zor bir işin altına girmiş, Mısır' da geçirdiği yıllar içinde Kur' an' ı "bir kez değil, iki kez meale tercüme etmiş" ve kendi ifadesi ile "fena da" olmamıştır. Mehmed İhsan Efendi bu meali baştan sona okuyabilen yegane kişidir. Mealin bittiği dönemlerde vuku bulan ve yankısı Mısır' a kadar ulaşan "Türkçe Kur' an" tartışmaları ve yaşanan birkaç hadisenin ardından Akif, Diyanet ile yaptığı anlaşmadan "mealin bu duruma alet edileceği, eğer öyle olursa Allah' ın huzuruna hangi yüzle çıkacağı" endişesiyle çekilir. İlerleyen zamanda hastalık nedeniyle vatana dönen şair, meali bazı şartlarla Mehmed İhsan Efendi' ye emanet eder. 1936 yılı dolaylarında gerçekleşen bu sözleşmeden sonra Akif vefat eder ve İhsan Efendi mealin akıbetini soranlara "bu vasiyetin yerine getirilmesi gereken bir vasiyet olduğunu ve kendisinin de bu gerekliliği yerine getirdiğini" söyler yıllar boyu. Meal' e ne olduğu tam 25 yıl sonra İhsan Efendi' nin vasiyeti ile anlaşılır. İhsan Efendi böyle kıymetli bir esere kıyamamış, hatta inci gibi rik' ası ile de bir kopyasını çıkartmıştır. Ölüm döşeğindeki vasiyet Akif' in sesi gibidir adeta: "Yak!" diye tembihler oğlunu ve ebediyete intikal eder. Vefatını takip eden günlerde 17 yaşındaki Ekmeleddin İhsanoğlu ve baba dostu üç kişi 1961 yılının hala "dinde reform" tartışmalarının sürdüğü, Başbakan Menderes' in yargılandığı günlerinde bu mealin ortaya çıkmasının doğru olmayacağına karar verip ve "Akif' in ruhuna olacak bir azap" tan çekinerler ve meali yakarlar. Meal 25 yıllık kayboluşun ardından bir kez daha bu kez sonsuza dek kaybolur. Mehmed İhsan efendi' nin hayatı yalnızca Akif' e bağlanan kısımdan ibaret olarak değil tamamiyle okunmalı ve mümkünse bu okumalar İhsan Efendi' nin öğrencisi Ali Ulvi Kurucu Hatıraları ile derinleştirilmelidir. Akif ve Kur' an Meali hakkında daha tafsilatlı bilgiler için de

Mehmed Akif : Mısır Hayatı ve Kur'an Meali

Bir Kur'an Şairi Kitaplara bakılabilir. Akif' in: "Rahmetle anılmak, ebediyyet budur amma; Sessiz yaşadım, kim beni, nerden bilecektir?" dizelerindeki o cılız sesi işitenlerden olmak ümidiyle... Bu iki nurlu simadan da Allah ebeden razı olsun...