Kişi, Yaratmadığı Fiil İçin Nasıl Mükâfat ve Ceza Hak Eder?
(İtiraz): Şayet kişi kendi fiilini yaratamazken nasıl olur da bu fiil için kınanır, azap görür ve övülmeyi, sevabı veya yergi ile cezayı hak eder? şeklinde bir soru sorulursa şöyle cevap verilir.
Cevap: Biz, övgü, sevap, yergi ve cezanın faili olduğumuz fiiller yüzünden olduğunu düşünmeyiz ki bu, kişinin kendi fiilini yaratmasını ve meydana getirmesini zorunlu kılsın. Bilakis biz, “Övgü, sevap, yergi ve ceza Allah’ın hükmüyle meydana gelir, vacip olur ve kişi Allah’ın verdiği hükümle bunları hak eder” deriz ve bu, kişiye fiilini yaratmasını zorunlu kılan bir sebebin gerektirmesiyle değildir. Diyetin kendisi dışındaki birinin, hatayla öldürme eylemi yüzünden hiçbir şey yapmasa dahi âkilesine vacip olması ve bunu ödemesi gerektiği hükmünün bütün Müslümanların icmâ ettiği bir hüküm olduğunu bilmez misin?Akileye diyetin vacip olması onun eylemi kendisinin yaratmasıyla değildir. Bilakis bu, kendisi dışında bir şeyin eylemi yaratmasıyladır ki Müslümanların nezdinde bu fiili yaratan Allah iken sizin iddianıza göre bu, katilin yaratmasıyladır. Sonuç olarak doğru görüş, vacipliğin Allah’ın gerektirmesiyle ve hükmüyle meydana geldiğidir. Yoksa bu, âkilenin yaratması ve eylemiyle değildir. Aynı şekilde dünya ve ahiretteki bütün hükümler, bir failin yaratması ile değil, ancak Allah’ın gerektirmesi ve irâdesiyle kişiye vacip olur ve kişi bununla mükâfat veya cezayı hak eder.
Oruçluyken unutarak yemesi de kasten yemesi de kulun fiillerindendir. Fakat Allah; hepsi kulların fiillerinden olmasına rağmen bunlardan birini azgınlık yaptığına hükmederek onu kınar ve cezalandırır. Diğeri ise bunun tam tersidir. Sonuç olarak anlaşılmaktadır ki (ceza ve mükâfat) ancak Allah’ın hükmüyle olurken asla failin fiilini yaratmasıyla gerçekleşmez. İşte bu noktada görüşümüzün doğruluğu anlaşılırken onların vehimlerinin geçersizliği gözükmektedir.
Ebubekir el-Bakıllani
10 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.