Mahur Beste ve Huzur’la birlikte bir nehir romanı üçlemesinin ikinci kitabı olan Sahnenin Dışındakiler: Üçlemeye yıllar önce okuduğum Huzur ile sondan başlamış bulununca, başa dönemedim ama burada Mümtaz ve Nuran’ın çocukluklarına rastlayınca pek sevindim. Tanpınar’ın İstanbul’u ise hep aynıydı. Ayrıca saygı hakeden müthiş bir roman kişisi. Başlarken sahne kelimesi yüzünden aklımda hep Shakespeare’in As You Like It’indeki “all the world’s a stage, and all the men and women merely players; they all have their exits and their entrances, and one man in his time plays many parts” dizeleri dönüyordu. Tüm dünyanın bir sahne olduğu fikriyle başladığım kitapta, 1920’ler Türkiye’sinde, Milli Mücadele’yi/Anadolu’yu böyle bir sahne; bu harekete katılmayanları, kararsızları, İstanbul’u ve muhalifleri de sahnenin dışındakiler olarak sunan Tanpınar’ın derin dimağının tiyatrosunda; dili kullanışına, karakterlerin iç dünyalarını, birbirleriyle ilişkilerini kurgulayışına, diyalog, monolog ve iç seslerin psikolojik örgüsüne hayran kalmamak elde değil. Romanda Milli Mücadele ve Anadolu’ya değinirken, fiziken ve fikren milli mücadele coğrafyasının dışında kalan insanları/sahnenin seyircisini öyle iyi resmediyor ki Tanpınar, bu sayede bizler döneme kendi seyircisinin gözünden bakabiliyoruz. Bir de Tanpınar inandırıcılığı diye bir şey var. En silik karakteri bile romanın içinde iğreti durmuyor. Her üç romandaki aşkların bireysel imkansızlığı, toplumsal imkansızlıkların tamamlayıcısı gibi. Tanpınar Cemal-Sabiha-İhsan ilişkisinde kurduğu dengeyle, aşkın ve o günün şartlarının karakterleri nasıl şekillendirdiğini öyle açıklamış ki insanın aklında soru işareti olmuyor. Bitirirken, bir hayal perdesinde can bulan Karagöz’ün mezarındaki ebedi dizeleri aklımın sahnesine düşüren Tanpınar’a saygıyla.. “hâce-i hükm-i ezeldendir hakikat perdesi oynatan üstâdı gör kurmuş muhabbet perdesi” (hakikat perdesi tanrı'nın ezeli hükmünden başka birşey değildir sen asıl bu muhabbet perdesini kuran üstadı görmeye çalış)

Sahnenin DışındakilerAhmet Hamdi Tanpınar · Dergah Yayınları · 20192,772 okunma

·

7 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Güldeniz Alp