Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol
Alışveriş
Keşfet
Kitaplar
Yazarlar
Okurlar
1000Kitap Android UygulamasıÜCRETSİZ – Google Play'den indirin
1000Kitap iOS UygulamasıÜCRETSİZ – App Store'dan alın
ŞartlarGizlilikTopluluk KurallarıHakkımızdaReklam VerinİletişimKütüphanecilerDizinlerÇerez Politikası
©2024 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.36.38
Gönderi
Bol Spoiler'lı, Yeşilçam tadında, bir garip inceleme
Okuduğum en iyi kitaplardan biriydi.
Niye öyle düşündüğümü anlatacağım tabii ki, ama kitabın içeriğine de değineceğim, aman ‘tadınız kaçmasın’ baştan söyleyeyim.
Martin Eden müthiş bir…
Bir aşk romanı? Hayır değil.
Bir macera? Yok değil.
Serüven? Siyasi? Politik? Felsefi? Yok yok hiç biri.
Aslında hepsi…
Martin Eden o kadar kapsamlı bir kitap ki hepsini içinde barındırıyor. Salt bir aşk romanı gibi görülmesi bence büyük bir haksızlık olur kitaba.
Bundan sonrasını Yeşilçam tadında anlatmak istiyorum.
Kahramanımız işçi sınıfından bir delikanlı, siz deyin Tarık Akan, ben diyeyim Cüneyt Arkın. Yok yok Yılmaz Güney olsun, ben onu daha çok seviyorum.
Evet dediğim gibi Martin Eden bir işçi. Denizde ağır işlerde çalışan güçlü kuvvetli bir babayiğit… Bir gün hayatını kurtardığı zengin birisi onu akşam yemeğine davet ediyor. Tabii adamlar zengin, bizimkisi gariban bir işçi, gidiyor eve ağzı bir karış, etrafına bakınırken bir kitap dikkatini çekiyor, başlıyor okumaya. Derken içeri bir kız giriyor ama ne kız böyle üff! Sarı saçlar, mavi gözler bakmaya doyamayacağınız bir kadın: Ruth.
E tahmin edin ne oluyor! Bizim Martin, Ruth’a aşık oluyor tabii ki. Sohbet muhabbet derken Martin etrafını şöyle bir süzüyor: Zenginlik; tablolar, kenarda bir piyano, şatafat, hizmetçiler ortada dönüyor, aileye bakıyor: erkekler takım elbiseli, kadınlar düğüne gider gibi giyinmiş, oturuşları, kalkışları, konuşmaları bir farklı… Bizimki Amerika’nın iç kesimlerinden olduğundan konuşmayı falan da pek beceremiyor, görgü kurallarına hakim değil falan filan… Sahne canlandı değil mi gözünüzde? Hah işte o!
Martin bir kendine (tabii kendi üzerinden işçi sınıfına) bakıyor, bir aileye (burjuvazi) bakıyor. F.ck Of ya diyor bende onlar gibi olmak istiyorum diyor. Benim neyim eksik onlardan diyor. (öyle demiyor tabii ben uyduruyorum.)
Gecenin sonunda o karıştırdığı kitabı da alıyor gidiyor evine. Başlıyor okumaya ama ne okuma böyle saatlerce. Kütüphaneye gidip kitaplar alıyor: görgü kuralları, temizlik kuralları vs. Ruth ile konuşup kendini geliştirmek istediğini söylüyor. Ruth da Üniversite’de edebiyat okuyor tabii, bilgili, ‘önce konuşmanı düzeltmen gerek’ deyip eline bir Dil Bilgisi kitabı tutuşturuyor. Martin yine müthiş bir azimle başlıyor okumaya… Dilini düzeltiyor, kişisel bakımını yapıyor, görgü kurallarını öğreniyor. Okudukça yeni şeyler keşfetmekten müthiş bir haz alıyor. Ruth Martin Eden’in okula devam etmesi gerektiğini söylüyor. Bizim Martin, Papaz Hatip Ortaokulu terk tabii. Bir ‘Akşam Okulu’na yazılması gerektiğini söylese de Martin “okulda bir sene de öğretecekleri dersleri ben evde bir ayda öğrenirim ki!” diyerek bu öneriyi reddediyor. Çaat! Eğitim sistemine bir tokat! (Haksız da sayılmaz yani!)
Lafı fazla uzatmayalım: Martin dediği gibide yapıyor. Müthiş bir azim ile (günde 5 saat uyuyup 19 saat çalışıyor) biyoloji, fizik, kimya, matematik, Tanrı ne verdiyse her şeyi öğreniyor. Tek hayali var: Yazar olup ün kazanacak ve sevdiğine kavuşacak.
Ruth’un ailesi tam bir gaddar! Hatırlayın Yeşilçam filmlerini işte! Anlatmaya gerek yok. Martin ile görüşmesine izin veriyorlar, çünkü kızları hayatı yaşayarak değil kitaplardan okuyarak öğrenmiş biri. Onun Martin sayesinde kadınlığını hissetmesini sağlayıp sonra da Martin’i sepetleme peşindeler. Ruth ise Martin’e sadece yardım etmek dışında bir şey hissetmiyor.
Martin okudukça gelişiyor, geliştikçe yazma isteği artıyor. Yazdıklarını dergilere satarak hayatını bu yolla kazanma hayalleri ile daktilo kiralıyor başlıyor yazmaya. İşi gücü yok, cebindeki para gün geçtikçe azalıyor, günlerce aç kalıyor, elbisesi rehin bırakıp borç alıyor ama denizlere açılmayı da ısrarla reddediyor. Çünkü yazdıklarını satarak daha çok para kazanacağına emin. Yazdıklarını dergilere yollamaya başlıyor. Bir iki üç sürekli yolluyor. O yolladıkça editörler reddediyor. Elindeki üç kuruşu da posta pullarına vermek zorunda kalan Martin bir iş bulup çalışmak zorunda kalıyor. Bir otelin çamaşırhanesinde çalıştığı zamanların anlatıldığı yer, patronların işçileri üç kuruşa nasıl sömürdüğünün, emeğin karşılığının alınamadığının gözler önüne serilmesi açısından bence kitabın en güzel yerlerinden biriydi.
Martin iki ay dayandıktan sonra kiralık odasına geri dönüyor ve başlıyor okuyup yazmaya… Spencer ile tanıştıktan sonra fikirleri de değişmeye başlıyor. Felsefeyle olan ilgisi ufkunu açarken bambaşka bir Martin Eden olup çıkıveriyor. Yazdıkları hala reddediliyor tabii.
Ruth ile aşkının başladığı bölüm de yine kitabın en güzel yerlerinden biriydi. İki genç insanın yakınlaşması sırasında Ruth, bugüne kadar Martin’i sevdiğinin farkında olmadığını anlıyor. Kendi aralarında nişanlanıp evlenme hayalleri kuruyorlar. Ruth’un ailesi bu duruma şaşırsa da seslerini çıkartmıyorlar: çünkü Ruth’un Martin gibi biriyle olamayacağını göreceğine eminler.
Bu noktadan sonra olaylar Ruth’un Martin’e yazmayı bırakıp bir iş bulması konusunda baskıları ile devam ediyor. Ruth sürekli “Sigortalı bir işe gir, emekliliğin olsun, sosyal güvencen olsun” derken, Martin “olmaz ben yazar olacağım” diye tutturuyor. Olabiliyor mu? Hayır!
Martin kendisini geliştirdikçe ilk başlarda çok müthiş bilge, entelektüel gördüğü ‘burjuvaların’ aslında ne kadar sığ, dış dünyaya kapalı, basit insanlar olduğunu görünce sarsılıyor. Ruth ile konuşmaları esnasında müstakbel eşinin fikirlerini onaylamıyor, onu yanlış düşünmekle suçluyor. Ruth da Martin’in iyi bir yazar asla olamayacağını, ,iş bulup çalışmazsa evlenmelerinin mümkün olmadığını söyleyip duruyor. Veee kaçınılmaz son! Ayrılık.. Buraya kadar Yeşilçam tadında ilerledik belki ama okurken müthiş keyif alacağınıza eminim. Benim bu zırvalarıma bakıp da kitabı basit görmeyin, basit olan benim anlatımım!
Tam her şey bitti derken, Martin’in yaşam ışığı sönmüşken, bir posta geliyor. Bir yayınevi Martin’in bir kitabını basmak istediğini söylüyor. Martin kardeşim de ‘tamam’ diyor ‘basın.’ İlk baskı 1500 adet derken ikinci üçüncü bilmem kaçıncı baskı… Avrupa’dan teklifler amaan Martin’in kitabını bizde basalımlar falan.. O güne kadar yazdığı ne varsa farklı yayınevlerine, dergilere, gazetelere satıyor Martin. Bir zamanlar yazılarını sürekli reddeden editörler yalvar yakar oluyorlar. Jack LONDON’un edebiyat dünyasına, editörlere, dergilere yaptığı muhteşem giydirme…
İnanamayacağı kadar çok paraya ve üne kavuşan Martin Eden bunlardan en ufak bir keyif almıyor. Sevdiği kadın tarafından bırakılmış, kendini geliştirmiş olmasına rağmen atladığı sınıftaki insanların basitliği karşısında hayal kırıklığına uğramış, hiçbir şekilde okumayan ve yazmayan mutsuz bir adama dönüşmüştü Martin Eden. İşçi sınıfından arkadaşları ile birlikte zaman geçirmeye çalışsa da artık onlardan olmadığını fark edip eski arkadaşları ile de irtibatı kesmek zorunda kalıyor.
Kazandığı paralar ile çevresindeki herkesi ev ve iş yeri sahibi yaptı ama kendisi yalnız ve mutsuzdu. Burjuvazi tarafından sürekli yemeklere davet edilmesi ise onu iğrendirmekten öteye gitmiyordu. Ben açken, yemeğe ihtiyacım varken yanımda olmayanlar, her şeyi yiyebilecek duruma geldiğimde beni yemeğe davet ediyorlar. Oysa ben hala aynı kişiyim, şuan basılan kitaplarımı eskiden yazmıştım ve siz bunlarla o zamanlar dalga geçiyordunuz, şimdi ise övüyorsunuz diyerek haklı isyanını dile getirmek istiyordu ama sustu. Sadece sustu ve olanları izledi.
E Ruth da boş durur mu? Bir gece geldi Martin’in kaldığı otele. Martin döner koltukta arkası dönük otururken, yavaş yavaş dönüp “bir zamanlar fakir ama…” yok yok öyle demedi. Ruth’a çok beğendiğim şu #83410799 ve bu #83455896 sözleri söyleyerek artık çok geç olduğunu, ona inanmadığı, şimdi ise kendisinin içinde ona karşı hiçbir his olmadığını belirterek Ruth’u reddetti.
Artık gitme zamanı gelmişti Martin için. Çok parası, ünü, itibarı vardı. İnsanlar ona hayranlık duyuyordu ama Martin’in yaşamaya tahammülü kalmamıştı…
Neresinden bakarsanız müthiş bir kitaptı. Farklı bir inceleme olsun istedim onun için bu şekilde yazdım. Buraya kadar okumaya dayanabilen çıkar mı bilmiyorum ama bir iki şey daha söyleyip bitireceğim.
Bildiğiniz üzere Martin Eden romanı Jack LONDON’un hayatından önemli izler taşıyan bir kitap. Kitapta değinmediğim bir nokta var o da şu: Martin ‘bireyci’ ve sosyalizme karşı. Oysa kitabın yazarı LONDON sosyalist bir insan. Kitapta Martin’in arkadaşı Brissenden ısrarla Martin’in sosyalist olması gerektiğini söylüyor, Martin de reddediyor. Martin; yalnızca sosyalizme karşı değil, o bir anarşist gibi her şeye karşıdır. Burjuva sınıfını yerden yere vurur, orta sınıf burjuvazisini, işçi sınıfını, sosyalizmi eleştirir. Bu aslında önemli bir detay, kitabın sonunu anlamak adına, şöyle ki:
Jack London, Martin Eden için şöyle demiştir: Martin Eden için neden biraz üzülmeyeyim? Martin Eden bendim. Martin Eden bir bireyci idi, bense bir sosyalist. İşte bu yüzden ben yaşamaya devam ediyorum, işte bu nedenle Martin Eden öldü.
Bu kitap bireyciliğe bir saldırıdır. Martin Eden, başkalarının ihtiyaçlarının farkına varmayan aşırı bir bireycidir. Hayalleri kaybolduğunda, uğrunda yaşayacağı hiçbir şey kalmaz.
Benden bu kadar…
Hepinize iyi okumalar…
·
85 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.