Serveti Fünun döneminin en usta eserlerinden biri de Mai ve siyahtır . Halit ziya ' da bu eserini benim ilk ustalık eserim olarak tabir etmiştir.Hayatın acı gerçekleri de vardır elbette , tıpkı Ahmet Cemil ' in babasını kaybettikten sonra evin tüm yükü onun omuzlarına binmesi gibi .Fakat onun sadece iki hakikati vardır edip olup eserini bastırıp ün kazanma ve Lamia...
Halit Ziya Uşaklıgil ' in yaptığı mekansal ve ruhsal betimlemeler esere çok güzel bir renk katmıştır.
Ahmet Cemil ' in hayatındaki tüm bedbahtsızlığını ve hayal kırıklıklarını Siyah bir tablo , hakikatlerini Lamia ya olan sevgisini de Mai bir tablo olarak düşünebiliriz .