2. Dünya Savaşı'nın başlangıcından 2 gün sonra hizmete başlayıp 1942 ortasında Ankara'ya geri çağırılan büyükelçi Hüsrev Gerede'nin 700 sayfaya yakın tutan hatıraları İş Bankası Yayınları'nca basıldı ve bize de okumak düştü. Savaşın ilk yıllarının gidişatından ve döneme dair olaylardan oldukça haberdar okurlar için kitabın büyük bölümü bir "bilgileri tekrar" mahiyeti taşıyor. Büyükelçi Gerede'nin başrolünde olduğu anı-olaylar ise diplomasi tarihi için olumlu-olumsuz dersler içeriyor.
Özellikle savaşın tam ortasında, işler Almanya ile ilişkiler babında iyi durumdayken sebep gösterilmeksizin ülkesine döndürülen Gerede'nin olayda büyük bir vefasızlık aradığı, hiç öz eleştiri yapmadığı aşikar. Berlin'e vardığı günden itibaren her ne kadar Hitler'in ruh haline dair genel kanaate uygun görüşleri olsa da tam bir Almancı gibi davranıp diplomatik slalom şansını ülke adına tehlikeye atması, Türkiye'nin Almanya için bir lebensraum olduğuna dair bir diplomata hiç yakışmayacak beyanıyla açıkça skandala sebep olması, Amerika büyükelçisi Münir Ertegün'ün böyle sözler ettiniz mi kabilinden sorduğu sorunun akabinde kitap boyu dostum diye bahsettiği mezkur şahsın diplomatlığını eleştirmesi ve hatta onu koltuğundan etmeye çalışması, kendisini Ankara'ya geri çağırmasından birkaç gün sonra hayatını kaybeden ve yine kitap boyunca dostum diye andığı Refik Saydam'ın ölümü için sarfedilen ilahi adalet lakırdısına hiç utanmadan cevaz vermesi, Almanların başta Yahudiler olmak üzere sivillere yaptığı zulmü bunca sayfa tutan anılarında anmaya değmez görmesi her hariciyecinin mutlaka öğrenip ders alması gereken konulardı. Alınganlığı ve hayalperestliğinin yanı sıra kadirşinas olmayan Gerede'nin İnönü tarafından da senelerce görmezden gelinmesi her ne kadar haklı olsa da yine de Atatürk zamanında ve Kurtuluş Savaşı döneminde kelle koltukta verdiği hizmetlerin hatrına tahammül gerektirir kanaatindeyim. Bu tahammül ve hatırla birlikte bu anı kitabı dönemin okumasını henüz yapmamış okurlar için eşsiz bir kaynak olarak da değerlendirilebilir.
