İçtihat ve Telakki Azası: İran Türklerinin yetiştirdiği sayısız Türk şairleri konusunu bir daha hulasa edelim: bunlar Türkçe okumuş değillerdir. Onlar, cebri olarak İran hükümetinin açtığı resmî mekteplerde veyahut eski usul medreselerde yalnız ve münhasıran Farisice okutturulmuşlardır. Asıl ana dilleri olan Türkçeyi mekteplerde değil, evlerinde ve Türk halkı arasında...

İran Türklerinin yetiştirdiği sayısız Türk şairleri konusunu bir daha hulasa edelim: bunlar Türkçe okumuş değillerdir. Onlar, cebri olarak İran hükümetinin açtığı resmî mekteplerde veyahut eski usul medreselerde yalnız ve münhasıran Farisice okutturulmuşlardır. Asıl ana dilleri olan Türkçeyi mekteplerde değil, evlerinde ve Türk halkı arasında öğrenmişlerdir. Hattâ mekteplerdeki Türk talebe öz aralarında Türkçe konuşmak hakkından mahrumdurlar. Bu tazyiklere ve sıkıntılara rağmen, Fars diliyle okutturulmuş bulunan Türk soylu şairler eserlerini Türkçe yazmışlardır, ki bu da İranda milyonlarca Türkün varlığına hakikî bir delil teşkil eyler.. İranda Fars dili ve Fars edebiyatı hükümetçe himaye gören resmi ve edebiyat dili olmasına bakmayarak, Tebrizde Türkçe edebiyat âbideleri yaratan değerli ve cesur Türk şairleri Türkçe eserler vücuda- getirmekten çekinmemişlerdir. Ve bu şairlerin asıl kıymetleri de bundan ileri gelmektedir. İranda hiç bir zaman Türk dili resmî devlet dili olmadığından oradaki Farslar cebren Türkçe okutturulmamışlar ve bu yüzden herhangi bir sıkıntı çekerek dillerini değişmeğe mecbur tutulmamışlardır. Tersine olarak oradaki Türkler daima Fars diliyle cebren okutturulmuşlar ve Türk halkı Fars tesiriyle millî varlığından uzaklaştırılmağa çalışılmıştır. Binaenaleyh, İrandaki Farsların oradaki Türkler ve Türk sultanları tarafından «Türk»leştirilmiş» oldukları iddiası yalandır ve aslâ varid olamaz. Hakikat bunun tamamen aksinedir. İranda Türkçe mektep yoktur ki, orada Türkçe yazan şair de yetişebilsin. Şimdi size İranda Fars mekteplerinde Farisice okumuş olan asil kanlı Türklerin yarattıkları Türkçe edebiyat örneklerini bir mukaddeme ile birlikte sunacağız. Bu yazılar denizden bir damla kabilinden birşeydir. Bunu sonra toplu surette size takdim etmeğe çalışacağız. Bundan önce İran Türklerinin (halk edebiyatı) örneklerini veriyoruz. Bu edebiyat hiç bir yerde okumamış halk ağzından çıkmış ve halkın hakikî varlığını temsil eden hakikî ve en doğru birer vesikadır. (Halkiyat) denilen ve Avrupalılarca (Folklor) adlanan bu halk edebiyatı bütün yabancı kültürlerin tesirinden âzâde, halkın öz içinden doğan ve Türk halk ruhunun birer tecellisi olan ve şairleri meçhul edebiyattır, ki bu katıksız Türk şiirleri dahi İrandaki milyonlarca Türkün varlığına delâlet eden yine birer belgedir. Bu halk edebiyatından başka bir de halk içinden yetişen hakikî halk şairleri vardır. Meselâ: (Âşık Abbas), (Âşık Mâsum), (Âşık Emrah) vesaire gibi, ki bunlar hakkında da ayrıca malumat verilecektir. Şimdi ilk önce halk türkülerini, şive hususiyetini gözeterek veriyoruz: TEBRİZ HALK TÜRKÜLERİ 1 — Gül ağacı degilem Her gelene egilem Elini çek elimden Men sevgilin degilem. Nice bile arz eyliyim: Kızıl gülem men, Kollarını sal boynuma Sevgilinem men. 2 — Elimde eli yarim Olmuşam deli yarim Bu günüm böyle geçti Sabahı geli yarim. Nice bile arz eyliyim: Kızıl gülem men, Kollarını sal böynuma Sevgilinem men. 3 — Kaşların kara neylim Çekilip dara neylim İsterem görüm seni Uzaktır ara neylim. Nice bile arz eyliyim: Kızıl gülem men, Kolların: sal boynuma Sevgilinem men. AH MARALIM, AH CANANIM ! 1 — Penceremin ışığı - ah maralım, ah cananım! Oldum didar aşığı - ah maralım, ah cananım. Gidipdir, gelecektir - ah marahm, ah cananım! Evimin yaraşığı ah maralım, ah canınım! Yal varım yâre men kurban. 2 — Gövercin göle benzer Göz yaşım sele benzer Men yardan ayrılalı Küçeler çöle benzer (Küçe - sokak) Ah maralım, ab cananım! Yalvaran yâre men kurban. 3 — Saralmışam, solmuşam Bulut gibi dolmuşam Ağlamayıp neyliyim Yârimden ayrılmıştım Ah maralım, ah cananım Yal varını yâre men kurban NAY NAY - NAYINA ! 1 — Otağını gezerem Çevresini bezerem Aylar yıllar gelmesen Bes men nece dözerem? Nay . nay - nayına Kurban olum canına Hardan gelim yanma? 2 — Kaşların horasanı Kim saldı (tor) e seni Yalvarıram Tanrıya Tez salsın yola seni Nay - nay - nayına Kurban olum canına Hardan gelim yanına? 3 — Ucadır boyun senin Uzaktır yolun senin Sen çok şirin değilsen Şirindir suyun senin Nay - nay - nayına Kurban olum canına Hardan gelim yanına? 4 — Almanı attım göle İlişti kızıl güle Bir tane yar sevmişem O danışa men gülem. Nay _ nay - nayına Kurban olum canına Hardan gelim yanına? KIZIL GÜLEM MEN ! 1 — Al gülü attım çaya Cemalin benzer aya Cevan ömrüm çürüdü Ayları saya saya Nice bile arz eyliyim: Kızıl gülem men Kollannı sal boynuma, sevgilinem men. 2 — Bu dağ o dağa bakar Aradan çaylar akar Kör olsun inenim gözüm Sensiz dünyaya bakar Nice bile arz eyliyim: Kızıl gülem men Kollarını sal boynuma, sevgilinem men. 3 — Kaşların oktur senin Kirpiğin çoktur senin Men seni çok severem Haberin yoktur senin Nice bile arz eyliyim: Kızıl gülem men Kollarım sal boynuma, sevgilinem men. 4 — Kızıl gül oyum oyum Derip koynuma koyum Bülbül gülden doymuyor Men senden nice doyum? Nice bile arz eyliyim: Kızıl gülem meıı Kollarını sal boynuma, sevgilinem men. SARI KIZ ! 1 — Bardan uzak Gencedir Saçın pençe pençedir Ölüm Tanrı işidir Ayrılık işkencedir Peh - peh sarı kız! Bahçelerin narı kız Koyma meni yalnız Ay kız, ay kız! İran Türklerinin mevcudiyetini tekzip eden Şehnamecilere bu türküler en kuvvetli bir cevaptır. Türk olmayan halk; bu kadar güzel türküler yaratamaz. Zaten bir milletin varlığına en kuvvetli belge o milletin folklörüdür. Folklor, mektep terbiyesiyle değil, tabiî olarak her milletin özünü teşkil eden halkın içinden tabiî bir şekilde doğar. Müteassıp Farsçıların yüzü kızarsın! GEL - GEL, BOYUNA KURBAN ! 1 — Dağlar başı tütündür Kimin gönlü bütündür? Eğil öpüm yüzünden Dünya ölüm itimdir (itim - kayıp) Gel - gel, boyuna, kurban Danış, diline kurban Elde gülüne kurban 2 — Su gelir taşa değer Kirpikler kaşa, değer Yarın bir çift öpüşü Kohum kardaşa değer Gel - gel, boyuna kurban Danış, diline kurban Elde gülüne kurban 3 — Yarimin boyu kule (yüce) Kurbanam şirin dile Dodakları benziri Açılmış kızıl güle Gel - gel, boyuna kurban Danış, diline kurban Elde gülüne kurban 4 — Yâr yaylığın mendedir Bak - bak bu sinemdedir Dünyam gözel alsa Menim gözüm şendedir. Gel - gel, boyuna kurban Danış, diline kurban Elde gülüne kurban 5 — Kolunda kızıl koza (altın düğme) Yermiş Zergere (kuyumcu) boza Menim gözüm düşüptür Komşumuzda bir kıza Gel - gel, boyuna kurban Danış, diline kurban Elde gülüne kurban LALA LALAY LAY ! 1 — Bahçeler barı - hala lalay lay! Ayvası narı, hala lalay lay! Dur gel yanıma, hala lalay lay! Sen kimin yari? hala lalay lay! Haray! ellerinden. (Haray - imdad) Öperim tellerinden. 2 — Bahçe bar ister . hala lalay lay! Ayva, nar ister - hala lalay lay! Menim bu gönlüm . bala lalay lay! Taze yâr ister - hala lalay lay. Haray! ellerinden. Öperim tellerinden. 3 — Kaşların eğme hala lalay lay! Gözlerin eğme, hala lalay lay! Tarhı gariptir, hala lalay lay! Gönlüne değme, hala lalay lay! Haray! ellerinden. Öperim tellerinden. 4 — Başta arekçin, hala lalay lay! Belde kemerçin, hala lalay lay! yanımda oynar, hala lalay lay! Bir güzel laenı, hala lalay lay! Haray! öz gülümsen, Sen menim sevgilimsen. 5 — Gitme gözümden, hala lalay lay! Gidereni özümden, hala lalay lay! Dur gel yanıma, hala lalay lay! Çıkma sözümden, hala lalay lay! Haray! öz gülümsen, Sen menim sevgilimsen.

İran Türkleri San'an Âzer

60 views

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

İçtihat ve Telakki Azası