Ahmet Mithat Efendi... Sınıf ayrımcılığını öyle güzel bir dil ve öyle bir güzel kurguyla ortaya koymuş ki, etkilendiğim kitaplardan birisi oldu “Çingene”. Ahmet Mithat’ın romanlarında sık rastladığımız okurla konuşur gibi hikayeyi anlatması. Bu yüzden kitaplarındaki dil gayet akıcı oluyor. Benim gibi Ahmet Mithat’ın anlatım dilini sevenler elbet vardır. :)) Ahmet Mithat bu romanında kadının toplumdaki yeri ve ırkçılık gibi konuları hümanist bir yaklaşımla ele almış. Çingenelerin insan dahi kabul edilmediğini belirterek toplumdaki ırkçı yaklaşımları son derece açık bir şekilde ortaya koymuştur. Kitabımızın konusuna değinecek olursak; 22 yaşında kibar takımında bir bey olan Şems Hikmet, arkadaşları ile çıktığı sandal sefasında Kağıthane’de gördüğü güzel çingene kızı Ziba’yı beğenir. Yazarımızın kitapta da değindiği üzere beğenmekten kasıt ilk gördüğü anda sevdaya düşmek. Ziba’nın çingene olması dolayısıyla çevresinden bir onay göremez. Ama Şems Hikmet bu çingene kızını eğitip ondan bir hanım yaratma sevdasına düşmüştür. Bunu kitabın ilerleyen bölümlerinde Hocası Davut Bey’e de şu şekilde söylemektedir, “Bendeki bu sevda bu kızı eğitip yetiştirmek sevdasıdır”. Ve Şems Hikmet Ziba’yı iyi bir terbiye ve eğitim alması için Boğaziçi’nde bir hanımın yanına yerleştirir. Ziba güzel olduğu kadar iyi huylu ve zeki bir kız, müziğe olan yatkınlığı sayesinde almış olduğu keman eğitiminde de kısa sürede başarıya ulaşır. Ve çingenelerin lafları uzatarak konuşmalarını bırakıp bulunduğu ortamın gerektirdiği konuşma dilinde konuşmaya başlamış olup, nerede nasıl davranması gerektiğini de aldığı terbiye neticesinde öğrenmiştir. Şems Hikmet Ziba’ya aşkından hiç söz etmiyor, çünkü kendisi de bu aşkı kendisine yakıştırmayanlardan. Hatta kitabın bir bölümünde, “Münasebetsiz talihim de beni bir Çingeneye sevdalandırmak suretiyle belaya düşürdü” demektedir. Şems Hikmet bu meseleyi eniştesi Rakım Efendi’ye açar. Şems Hikmet burada, bütün insanların aslında eşit doğduğunu ve ırkından dolayı yargılanamayacağı mesajını vermeye çalışır. Hatta eniştesine söylediği şu cümle ile hümanist bir karakter olduğunu daha net görebiliyoruz; “ İnsanların dış görünüşlerinde olan bu farklılıklarına diyecek yoktur. Ama hepsi özleri itibariyle insan değil midir?”. Rakım Efendi ise kalıplaşmış toplum yapısını, önyargıları, kendilerine öğretilen ve tartışılmaz olduğuna inanılan düşünceleri temsil ediyor. Rakım Efendi’nin karşılık olarak söylediği cümle ise; “Cinsini unutmayalım birader!” olmuştur. Yani, bir çingene kızı çingene kızıdır, onlardan uzak durulması gerekir ve onların kötü bir ırk olduğu söylemlerinide pekiştirir. -Kitabın özetini çıkartmamak adına konusuna değinmeye burada son veriyorum. :D ** Yazarımız ileri görüşlülüğüyle kitaba şöyle bir cümle bırakmış; “Bu romanımız birkaç bin sene sonra okunsa hiç şüphesiz okurlar genellikle Şems Hikmet’i takdir ve tasvip ederek Rakım Efendi’yi fikir darlığıyla, yanlış düşünmekle suçlarlar. Dünya bir insan memleketi ve insan da medeni bir aileden sayılacaktır!” Ben de okurken Şems Hikmet’i haklı görerek okumuştum. Çünkü insan olmak soy ve ırk gözetmeyen bir şeydir. 2021 yılına gireceğiz lâkin her farklı bir gün ırkçılık, ayrımcılık, sınıflaştırma, hor görme, şiddet haberleri görmediğimiz/ duymadığımız bir zaman olmuyor… Şu yaşadığımız çağda tam olarak medenileşemesekte, medeni düşünen ırkçı olmayan, insanı insan olduğu için gören, ayrımsız güzel kalpler olduğunu bilmekte insana bir nebze huzur veriyor. Umarım geleceğimizde tam anlamıyla bir medenileşme yaşayıp önyargılarımızın esiri olmamayı, her insanın eşit yaşam ve hakka sahip olduğunu unutmayız. Geleceğin din, dil, ırk ve millet ayırmadığı bir yaşam olması dileğiyle.. Kitabı okumanızı tavsiye ediyor, okuyacak olanlara iyi okumalar diliyorum.. :) Ahmet Mithat’tan son bir söz; “Zayıfları ezmek insanlığımızın en parlak şiarlarındandır. Bir adamı ezmek lazım gelince dünya kahraman kesilir.”

ÇingeneAhmet Mithat Efendi · İş Bankası Kültür Yayınları · 20192,586 okunma

··

222 görüntüleme

Bilal Günaydın

@bilalgunaydin ·

21 Aralık 2020 01:18

Buse, çok güzel özetlemişsin. İki gündür arkadaşlarımın uzun uzun inceleme yazdığını görüyorum. 200 liralık klavyemi vermem işe yaramış demek ki :D Bol bol yaz, bol bol okuyalım. Eline sağlık :)

Buse

@bussbee ·

21 Aralık 2020 01:21

Çok teşekkür ederim Bilal, hem güzel yorumun hem de klavye için :)) :D

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Buse