Kürt İsyanları Sonrası, Irak'ı Haşimi-Arap Krallığı Yapan İngiliz Siyaseti
1920'nin yaz mevsiminde ülkenin üçte birinde isyanlar patlak vermiş, Fırat boyları ve Musul çevresindeki Kürt aşiretleri ayaklanmıştır. Gertrude Bell bu arada görüşlerini değiştirmiş, Mezopotamya'nın kendi kendini yönetmesi gerektiğine inanmıştı, ama bu konuda çok önceden uyarıda bulunduğu da bilinmekteydi.
Mezopotamya'daki olaylar İngiliz hükümetini fena halde sarsmıştı. Churcill, "Bir tek asker bulabilmek için canımız çıkıyor," diyordu. Çeşitli eleştirmenler, Mezopotamya'nın bütün bunlara değip değmediğini sorgulamaktaydı. Curzon, Churchill ve Lloyd George, elden gelirse orayı kaybetmeme konusunda görüş birliği içindeydi. En pratik ve en ucuz çözüm (Bell ile Cox da aynı yolu önermekteydi), oraya münasip bir Arap yönetici bulmaktı. Elde Faysal vardı. Ne de olsa, ona bir şeyler borçluydular. 1921 Mart'ında Kahire'de toplanan bir konferansta Churchill, sömürge bakanı olarak, onu kral yapmaya razı oldu. Ek bir ödül olarak, tembel ve aylak kardeşi Abdullah da gerçekte Filistin'e ait olan küçük Ürdün devletinin kralı olacaktı. Faysal daha sonra Mezopotamya'yı ziyaret etmek üzere davet edildi. Orada Cox ile Bell'in mizanseni sonucu bir sürü kişi onu görmeye geldi, ondan kralları olarak kalmasını rica etti. Cumhuriyet ilan edilmesini daha makul bulan ve bunu yüksek sesle söyleyen St John Philby kovuldu. Yapılan bir seçimde Faysal'a verilen oylar, tüm oyların %96'sıydı. Bayrağı, taç giyme törenini ve tahta çıkışı Bell tasarımladı.
Başlangıçta Faysal'la yakınlığını korudu. Ama yeni kralın tecrübesi ve özgüveni arttıkça, yağdırılan öğütlere tepkisi de değişmeye başladı. Onu yönetmek, İngilizlerin umduğundan daha zor olacağa benziyordu. Yeni ülkesinin bağımsızlığı için baskı yapmaya başlamıştı. 1932'de Irak bağımsız bir ülke olarak Milletler Cemiyetine katıldı, ertesi yıl da Faysal öldü. Oğlu neşeli bir çapkındı. O da 1939'da bir araba kazasında can verdi. Yerine Faysal'ın torunu geçti, ama o da 1958'de çıkan ve Irak'ta cumhuriyet kurulmasıyla sonuçlanan darbede öldürüldü.
Sayfa 400 - 1. baskı - Ekim 2004
·
24 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.