Hemen her edebi eserin içinde, gizli veya açık olarak bir ideoloji, bir dünya ve insan görüşü vardır. Sanat eserlerini bundan dolayı küçümsemek veya kötülemek doğru değildir. Böyle bir ölçü gerçek olsaydı, hepsi de ayrı bir dünya görüşünü ifade eden eski Mısır, eski Yunan, eski Roma, Budist, Hristiyan, İslam dinlerine ait binlerce sanat eserini değersiz saymamız icap ederdi. Dinler, dünya görüşleri, ideolojiler, sanatçılara, tabiat ve aşk gibi ilham verirler. Sanatçılar eserlerinde onları konu olarak ele alırlar ve işlerler. Sanatta önemli olan konu veya malzeme değil, yapı ve işleyiş tarzıdır.
Tarih ilmi, bugün bile hadiselere âmil olan şahsiyetleri, bıraktıkları vesikalar ve hatıratları itibariyle ciddi bir surette süzgeçten geçirerek hadis ilmindeki şu mükemmelliğe ulaşabilmiş değildir.
...evvel emirde, hayat ve kainat ile ona hakim ve içinde meknûz bulunan mücerred hakikatlerin kavranması, daha çocuk yaşta bile insan beyninin tatmin edilmesi için gerekli ve ehemmiyetli bir mesele...