Pozitivistlerin inancına göre, küllî, kat'î ve zarurî bir hüküm olarak ilmî hiçbir kanunun yeri kalmaz. Zira his, kesinlikle bir konunun küllîyet (bütünlük), katiiyet (kesinlik) ve zaruretini (gereklilik) ispat edemez. His, sadece hissî tecrübeye konu olan aynı konuda hüküm verebilir. Gerçi burada da -söylediğimiz gibi hata payı söz konusudur. Bundan dolayı pozitivistler ve yalnızca bilgi araçlarını his kabul eden kimseler, hissî tecrübenin dışındaki işler konusunda susmalıdırlar ve mutlaka red ve ispattan sakınmalıdırlar. Fakat birçok pozitivistin Allah, ruh vb. gibi fizik ötesi (transfizik) konuları inkar ettiklerini görüyoruz. Bu ise kesinlikle kabul görecek bir şey değildir.
Gazali'ye Göre Hakkı Arayanlar Dört Yol İzler:
İslâm düşünce tarihinde daha 8. ve 9. yüzyıllardan itibaren hakikati özel yöntem ve dünya görüşü içinde arayan zümreler olmuştur. Bunların bir bölümü de filozoflardır.
Nitekim Gazali bu durumu şöyle açıklar:
"Allah Teâlâ fazlı ve kereminin genişliği ile beni bu hastalıktan (şüpheden) kurtarınca, hakkı arayanların dört sınıfa ayrıldığını gördüm:
1. Kelam âlimleri: rey ve istidlal sahibi olduklarını iddia ederler.
2. Bâtıniler: Talim mektebinde olduklarını ve hakikatleri "Masum İmam"dan öğrendiklerini iddia ederler.
3. Feylesuflar: Mantık ve burhan sahibi olduklarını ileri sürerler.
4. Sûfîler: Bunlar da Allah'ın huzurunda bulunduklarını, müşahede ve mükaşefe sahibi olduklarını iddia ederler."
Sayfa 108 - Türkiye Diyanet Vakfı YayınlarıKitabı okudu
Felsefenin Altı Tarifi:
a) Etimolojik Tarif:
"Felsefe, hikmet sevgidir."
Bu tarif Fisagor'a atfedilmiştir.
b) Yakın konusuna göre tarif:
"Felsefe, varlıkları olduğu gibi bilmektir."
Bu tarif de Fisagor'a atfedilmiştir.
c) Uzak konusuna göre tarif:
"Felsefe, ilahi ve insani işlerin bilgisidir."
Bu tarif de Fisagor'a atfedilmiştir.
d) Yakın gayesine ve fiiline göre tarif:
"Felsefe, ölüme bir hazırlıktır."
Bu tarif Eflatun'a atfedilmiştir.
e) Uzak gayesine ve fiiline göre tarif:
"Felsefe, insanın mümkün olduğu ölçüde kendisini ilaha benzetmesidir."
Bu tarif de Eflatun'a atfedilmiştir.
f) Yüceliğine göre tarif:
"Felsefe, sanatların sanatı ve ilmidir."
Bu tarif de Aristo'ya atfedilmiştir.
Sayfa 41 - Türkiye Diyanet Vakfı YayınlarıKitabı okudu
