Cahiller fiillerini işledikten sonra başlarına geleni görür, o anlık üzülür veya sevinirler. Âkiller bir işi yapmadan evvel onu ölçer biçer öyle yaparlar, üzüntüleri ve sevinçleri anlık değildir.
Kişinin secdesi, kendisini nakşeden nakkaşa şükür makamıdır. İlk secde Cenab-ı Hakk’a kulluk şükrü, ikinci secde ise kulluk şükrünü nasib ettiği için teşekkürdür.
Bir nimetin saadet haline dönüşmesi ve hakîkaten kulun menfaatini sağlaması için murad-ı ilâhiyeye yani Cenâb-ı Hakk’ın rızasına muvafık olması, o nimette Hakk’ın saadetinin ve bağışlayışının saklı olması lazımdır.
Yek kenîzek dîd şeh der şâhrâh,
Şüd ğulâm-i an kenîzek cân-i şâh.
Padişah avlanmak için çıktığı yolda bir câriye gördü ve canı o câriyenin kulu kölesi oldu.
Cerh-ta’dîl işine müstakil bir ders ayırabileceğini hiç tahmin etmezdim ama bu ders tam benlik! Şu’be’nin ifadesiyle “Allah rızası için gıybete ayrılmış bir ders!”