İnsanlık kademeleri ilerledikçe vicdan realitesine ait duygular, bilgiler ve idrakler artar. O oranda özgürlüklerin sınırı genişler. Fakat bir bakımdan da idraki genişledikçe insan, yapması ve yapmaması icap eden şeyleri daha iyi sezmeye başlar, onlara uymak zorunluluğunu duyar, böyle olunca da özgürlüğünü yine bizzat kendisi sınırlamak zorunluluğunu duymaya başlar.