26 Ekim akşamı, Prens Aleksandr kumandasındaki Sırp ordusu tek kurşun atmadan ve tek kurşun atılmadan törenle, Sırp bayraklarıyla Üsküp’e girdi. Üsküplü şair Yahya Kemal’in deyimiyle “Sultan Murad Han yadigârı” olan Üsküp tek kurşun sıkılmadan, tek kişilik direniş olmadan Sırplara teslim olmuştu.
Sultan Murad’ın şehri Üsküp
Şair Yahya Kemal Üsküplüydü. Çocukluğu Üsküp’te geçmiş, Osmanlı Üsküp’ünden çok etkilenmişti. Üsküp Türkler için Yahya Kemal’in deyişiyle “Kayıp Şehir”dir artık:
Üsküp ki Yıldırım Bâyezid Han diyarıdır
Evlad-ı Fatihan’a onun yadigârıdır
Firuze kubbelerle bizim şehrimizdi o
Yalnız bizimdi, çehre ve ruhuyla bizdi o
Üsküp ki Şar dağında devamıydı Bursa’nın
Bir lale bahçesiydi dökülmüş kanın
Vaktiyle öz vatanda bizimken, bugün niçin?
Üsküp bizim değil? Bunu duydum için için
Kalbimde bir hayali kalıp kaybolan şehir
Ayrılmanın bıraktığı hicran derindedir.
Şu kaybolan Osmanlı Afrikası, belki hiçbir zaman bizim olmamıştı. Şu Osmanlı Avrupası, belki çoktan beri artık bizim sayılamazdı. Girit, Şarki Rumeli, Tuna eyaletleri olan Bosna- Hersek, demek ki çoktan bizim için artık tarihe karışmıştı.
Ya Asya Türkiyesi?... Fakat onun üstünde de Türk, Arap, Kürt, Ermeni gibi ayrılıklar yokmuydu? Bütün şu Arabistana biz, nasıl «bizim!» diyebilirdik ki, oralarda, asırlardan beri is- raf edilen kanımızdan başka bizim olan hiçbir şey yoktu.
Hele padişah, hele saray! Bu fırtınalar içinde o, yanmadan, yıkılmadan bile bir sabun köpüğü gibi sönmüş, gitmişti.
Ya Anadolu?... Devletin bütün toprakları içinde belki tek temel olan, fakat bu devleti idare edenlerin hiç bilmedikleri, hiç benimsemedikleri bir yer varsa, o da Anadoluydu. Hatta benim büyüdüğüm sınır şehrinde bile Anadoluyu, yalnız Anadolunun gönderdiği askerlerden tanırlardı. Bu askerler sehir sokaklarının alışamadıkları kalabalığına karışmaktan korkarak, mahcup, ürkek, cuma günleri büyük camilerin avlularına dolarlardı. Ortalığı yaygaraya boğan kebapçıların, börekçilerin sesleri arasından:
- Dördüncü ordudan vâmı? (var mı), Sivaslı vâmı? Angaralı vâmı? diye bağıra bağıra hemşeri ararlardı. Biz çocuklar onların etrafını alır eğlenirdik. Gülüşürdük. Rumelinde, Ana-dolu deyince akla, daima bu ürkek askerlerle, kıltık, fakirlik eşkıyalık gelirdi...
Sayfa 58Kitabı okudu
Bu şehrin halkı,
Her yere çirkin, gri gökdelenler dikip
Habire;
Vakit darlığından yakınıp
Bir oraya, bir buraya koşturuyorlardı.
Ne renklerle,
Ne de doğanın güzellikleriyle ilgileniyorlardı.
Günümüz şehir hayatının bi' özeti niteliğinde.
Beş Şehir in asıl konusu hayatımızda kaybolan şeylerin ardından duyulan üzüntü ile yeniye karşı beslenen iştiyaktır.
Sayfa 9Kitabı okudu
Önünü alamıyorum bu kör gidişlerin yollarda,
Herkes bir yere gidiyor önünü alamıyorum,
Çaresiz direniyorum bu dönüm noktalarında
kimse elini uzatmıyor.
Bir gürültülü yaşamağa gidiyor dünya
Boşalan bir deniz gibi.
Bu sesler ormanında kaybolan bir çağ bu.
Nereye gitsem hep apartmanlar çıkıyor önüme,
Alıp başımı duvarlara çarpıyor bu
Hisar az kalsın gidiyormuş!
Babası II. Murad'ın vefatından sonra ikinci kez tahta geçen genç Padişah Fatih Sultan Mehmed'in artık tek hedefi vardı: Konstantinopolis'i fethetmek...
Bu amaç uğruna başkent Edirne'de uzun süreli hazırlıklara girişen Sultan Mehmed, şehre Karadeniz tarafından girebilecek yardımlara engel olmak adına 1452 yılında bir hisar inşa
Sayfa 150Kitabı okudu
